son haberler

Kızıldere Dosyası’nda Ünye – III

Yayınlanma Tarihi: 10 Temmuz 2015 okunma

M. Ufuk MİSTEPE mistepe@gmail.com

Musa KAPLAN, “Devrim Yolcuları” adlı eserinde Mehmet BEŞLİOĞLU ile yaptığı söyleşisinde o günlerle ilgili olarak şunları aktarır :9

Bir gün ben Ünye’deyim. Mahir beni telefonla aradı, sizin o tarafa geleceğim demişti, fakat ne zaman geleceğini söylememişti. Bir gün baktım Mahir ve Mustafa KAÇAROĞLU, sanırım iyi hatırlamamakla beraber, olsa olsa 1969 olabilir, ben onları kapının önünde görünce şaşırdım. Gelişleri sabahtı, bizde bir kahvaltı yaptıktan sonra Ali KAYNAR’ın bürosuna gittik. Orada çay, kahve içtikten sonra Mahir’lerle Ünye’deki aynı düşüncede olan arkadaşlarla bir araya gelip meseleler hakkında konuştuk. Bundan sonra Ünye’den Fatsa’ya; Fatsa’nın Mağazabaşı mevkiine geldik. Orada Ziya Ağabey’in bürosuna uğradık. Ziya Ağabey, Terzi Fikri ve diğer arkadaşları ile Mahir ve Kaçaroğlu’nu tanıştırdım. Burada biraz oturduk. O arada Ziya Ağabey ekibi topladı, günün konuları üzerinde fikir teatisinde bulunduk. Ünye’den gelmiştik. Bu arada Terzi Fikri Asmalı Lokanta’da muazzam bir sofra hazırlatmıştı. Ertesi günü Samsun’a gittik, Samsun’da Ertan’ı bulduk. (sh. 261)9

Malatya’dan Hacı TONAK, Fatsa’dan Ziya YILMAZ, bunlar müthiş teşkilâtçıydı. Bu arada biraz Ziya YILMAZ’dan bahsedeceğim. Ziya YILMAZ’ı iyi tanırım. Ünye’de Ali KAYNAR’la birlikte okumuşlar, askerliği de birlikte yapmışlar. Ahmet ATASOY okuma – yazmayı askerde öğrenmesine rağmen kendisini öyle bir yetiştirmişti ki olmuştu bir Marksist teorisyen. Ziya YILMAZ’a gelince, o da tam bir eylem adamıydı, mitinglerden biliyorum, bu hareketi Ünye’ye, Fatsa’ya yaymışlardı. (sh. 35)9

Birinci görüşmede fındık mitinglerinden bahsetmiştim. O mitingler öncesinde Nasuh MİTAP ile Nail KARAÇAM Ankara’dan geldiler, Ünye’de buluştuk. Aynı gün akşam Av. Ali KAYNAR kendi evinde bize bir akşam yemeği verdi. Nasuh MİTAP ve Nail KARAÇAM’ın Fatsa ve daha sonra Ünye’de yapılan büyük fındık mitinglerine unutulmayacak değerde çok fazla emekleri geçmiştir. (sh. 35)9

Nasuh ve Nail Ünye’ye gelerek benimle buluştular. Ünye’deki fındık mitinginin hazırlanması ve yapılmasının sonuna kadar benimle birlikte bizde kaldılar. Türkiye Öğretmenler Sendikası’nın (TÖS) Döner Çeşme Meydanı’ndaki Ünye Şubesi’ne gittik. Bu iki arkadaşı Hasan ARSLAN’la tanıştırdım; Denizbükü Köyü’ne gitmiştik. Nasuh ile Nail Fatsalı arkadaşla birlikte afişleri otobüsten alıp, çevredeki mahalle ve köylerde geniş çaplı afişlemeler yapmışlardı. Bu afişleme işlemi aynı şekilde Ünye ve çevresinde Ünyeli arkadaşların da katılımıyla gerçekleştirilmişti. Bu çalışmaların tarihî Fatsa ve Ünye mitinglerine çok büyük etkileri olmuştur. Fındık mitinglerine 100’er bin kişi civarında kitlesel katılımlar olmuştur. Ünye’deki mitingde ben de bir konuşma yapmıştım. (sh. 35, 36, 37)9

Ziya YILMAZ büyük bir örgütçüydü. Bir de Sinan Kazım ÖZÜDOĞRU, Hüseyin CEVAHİR ve Sabahattin KURT var. Bunlar Amerikalılar’ın Balgat’ta bir deposunu yakmışlardı, oradan kaçıp bana Ünye’ye geldiler. Kendilerini Mahir ÇAYAN göndermişti. Ziya YILMAZ’a götürülmek istediler. Bir süre ben bu arkadaşları Ünye’de muhtelif yerlerde sakladım. Gizlice Fatsa’ya geçtik. Orada kendilerini Ziya YILMAZ ve Terzi Fikri ile tanıştırdım. Ziya Ağabey Çarşamba’ya gizlice gitmemizi ve burada Çörtük İsmet diye tanınan, eski kabadayılardan olup, sonradan devrimci olan biri ile buluşmamızın ve orada arkadaşlarımızın kendisi tarafından saklanmasının uygun olacağını söyledi. (sh. 37, 38)9

İDDİANAME’nin 380 sanığı içerisinde yer alan ve olaylara müdahil olan yöremiz insanlarına dair alfabetik sırayla kısa bilgiler verdikten sonra Ünye’deki vâki gelişmeleri artık gözden geçirebiliriz.

Abdullah PEKBÜYÜK (1948 – Fatsa), Abdullah VİDİNLİ (1948 – Ünye), Abdullah YILMAZ (1941 – Fatsa), Ahmet ATASOY (1946 – Ünye), Ahmet ŞEN (1941 – Fatsa), Av. Ali KAYNAR (1936 – Ünye), Arif ÇAKIR (1946 – Zile, Alıçözü), Avni KAYACI (1945 – Fatsa), Cafer ÇULLU (1952 – Fatsa), Ertan SARUHAN (1942 – Fatsa), Fikri SÖNMEZ (1938 – Ordu), Harun SARUHAN (1946 – Fatsa), Hasan ARSLAN (1940 – Ünye), Hasan ÇAYIR (1930 – Ünye), Hasan PEKBÜYÜK (1945 – Fatsa), Hasan YILMAZ (1928 – Niksar), Hüseyin GÜMÜŞ (1936 – Ünye), Kemal YURTSEVEN (1939 – Fatsa), Mehmet ATASOY (1930 – Ünye), Mehmet BAYRAK (1933 – Ünye), Mehmet BEŞLİ (1949 – Ünye), Mehmet ÇELİK (1938 – Terme), Mehmet ELVERİR (1947 – Fatsa), Mehmet Zeki GÜNDÜZ (1945 – Sivas), Murat ATASOY (1956 – Fatsa), Mustafa TAŞ (1939 – Terme), Nihat YILMAZ (1937 – Fatsa), Osman CİNBAŞ (1947 – Ünye), Resül GÜNEYTEPE (1946 – Fatsa), Rıza AKPOLAT (1942 – Ünye), Sadettin GÜMÜŞ (1948 – Ünye), Sadık KARAMUSTAFA (1946 – Yalıköy), Şemsi BÜLBÜL (1948 – Zile), Av. Şener ŞADİ (1942 – Fatsa), Turan Dursun KÜLÜNK (1934 – Ünye), Yusuf ATASOY (1959 – Ünye), Ziya YILMAZ (1938 – Fatsa).1

İDDİANAME’de, “Mahir ÇAYAN ve arkadaşlarının yakalanmasından, Yusuf KÜPELİ’nin İstanbul’a gelişine kadar Türkiye Halk Kurtuluş Parti – Cephesi’nin durumu, örgüte bağlı askerî kesimin muhtelif bölgelerdeki faaliyeti” anlatılırken örgütün Ünye ayağı ile ilgili ilk irtibatları da kayıtlara geçmiştir (sh. 148).1

Ziya YILMAZ‘ın sonradan anlattığına göre hapisten kaçanlar İstanbul’da ve Ankara’da sıkışmışlar, saklanacak ev bulmakta bile güçlük çekmişlerdi. Örgüt içi muhalefeti bastırmak için daha büyük bir eylem koymaları gerektiğini düşünüyorlardı. En uygun bölge olarak da henüz çok fazla tutuklama yapılmadığı için güçlerini korudukları Karadeniz’i, Ünye ve Fatsa çevresini görüyorlardı. 55 Menekşe Sokak’ta ele geçen belgeleri dikkatle inceleyen tecrübeli bir istihbarat teşkilâtı, hapisten kaçanların yeni bir eylem koymak zorunda olduklarını, hattâ bunu nerede nasıl yapacaklarını tahlil edebilirdi. Ama MİT’te değil böyle tahlil yapacak, daha yeni duydukları THKO, THKP-C adlarını anlayabilecek eleman bile yok denilecek kadar azdı. (sh. 110)10

Sanık Hv. Yzb. Orhan SAVAŞÇI, Merzifon’a geldikten sonra Karadeniz Bölgesi’nde örgüt faaliyetlerini yürüten 1942, Fatsa doğumlu Ertan SARUHAN ile ilişki kurmuş; Ağustos 1971 ayı sonlarında sanık Hv. Ütğm. Muhittin BİLGEN ile örgütsel faaliyetle ilgili iki mektubu göndererek Ünye’de örgüt irtibat işlerini yürüten sanık Avukat Ali KAYNAR’ı bulmasını, onun vasıtasıyla Fatsa’da Ertan SARUHAN’ı görmesini ve mektupları vermesini istemiştir. (sh. 163)1 (sh. 209)9

Sanık Muhittin BİLGEN, verilen talimata göre Ünye’de Avukat Ali KAYNAR’ı bularak Orhan SAVAŞÇI’dan Ertan SARUHAN’a verilmek üzere örgüt ile ilgili iki mektup getirdiğini, onunla görüşmek istediğini söylemiş; mektupları Avukat Ali KAYNAR’a verdikten sonra onun vasıtasıyla Ertan SARUHAN’ı bulup görüşmüş; ayrıca şifahen iletilmesi istenilen haberleri de bildirmiştir. (sh. 163)1 (sh. 209)9

Bu görüşmeden 10 gün kadar sonra Ertan SARUHAN tarafından Merzifon’daki Orhan SAVAŞÇI’ya gönderilen Avukat Ali KAYNAR, burada Muhittin BİLGEN ile buluşarak SAVAŞÇI’nın evine gitmiş; örgütle ilgili konuların görüşülmesinden sonra daha önce Mehmet ALKAYA’nın Merzifon’a getirdiği iki mektup Avukat Ali KAYNAR’a verilerek Ertan SARUHAN’a gönderilmiştir. Bu mektuplardan silah temini ile ilgili olanının İsmet ÖZTÜRK’e ulaştırılması istenilmiştir. (sh. 163)1 (sh. 209)9

1938, Fatsa doğumlu Ziya YILMAZ’ın tutuklanmasından sonra örgüt Karadeniz Bölgesi faaliyetlerini yürütmeğe görevli kılınan Ertan SARUHAN, Ağustos 1971 ayı içerisinde bir gün Ziya YILMAZ ile görüşerek hariçte kimlerle temas kurmak gerektiğini, ne yönde bir talimat verileceğini öğrenmek için İstanbul’a gelerek bu konularda haberi bulunan sanık örgüt üyeleri 1942, Fatsa doğumlu Avukat Şener ŞADİ, Avukat Ali KAYNAR ve Öğretmen Mustafa ŞENGÜL ile buluşmuştur. (sh. 166)1 (sh. 212)9

Ziya YILMAZ’dan vekâletname alma şekli altında mesleklerinin sağlayabileceği kolaylıklar gözönünde tutulan Avukat Şener ŞADİ ve Avukat Ali KAYNAR, Ertan SARUHAN’dan aldıkları örgütle ilgili talimatı yerine getirmek üzere Kartal – Maltepe Askerî Ceza ve Tutukevi’ne giderek Ziya YILMAZ ile görüşmüşler; Ziya YILMAZ örgüte mensup şahısların kendileriyle irtibat sağlayacaklarını, gerekli talimatların bu kişilerce kendilerine ulaştırılacağını bildirmiştir. (sh. 166)1 (sh. 212)9

Devam edecek                                                        20 Mayıs 2015 / Ankara

KAYNAKÇA :
1 T.C. SIKIYÖNETİM Komutanlığı Askerî Savcılığı / İst. – İDDİANAME (Türkiye Halk Kurtuluş Parti – Cephesi Davası), Soruşturmayı Yürüten Askerî Savcılar : Hâkim Yarbay Naci GÜR (Sıkıyönetim Yrd. Askerî Savcısı), Hâkim Yarbay Süleyman YILDIRAN, Hâkim Yarbay Hanefi ÖNCÜL, Dz. Hâkim Kd. Binbaşı İrfan AVUNDUK. V Yayınları VERSO A.Ş., I. Basım, Mart 1988, Ankara, 620 sh.

9 KAPLAN, Musa – Devrim Yolcuları (İstanbul – Ankara – Ünye – Fatsa – Kızıldere), 2. Baskı, Ozan Yayıncılık Ltd., İstanbul, 2012, 456 sayfa.

10 YALÇIN, Soner / YURDAKUL, Doğan – Bay Pipo / Bir MİT Görevlisinin Sıradışı Yaşamı : Hiram ABAS, Aralık 1999, 552 sh.

2 Yorum

Siz de yorum yapın, görüşlerinizi belirtin.

Yazarın Diğer Yazıları

Yazarın tüm yazıları.

Rahmetle Anıyoruz…

12 Ekim 2021 okunma
Merhum Yazarımız M. Ufuk Mistepe’nin Ünye’ye dair yazılarını ve makalelerini yazar arşivinden okuyabilirsiniz. Merhum Yazarımızı rahmetle anıyoruz. Mekanı cennet... Devamını Oku

Canik’te İdarî Yapı ve Osmanlı’da Yenileşme Zarureti (1793 – 1851)

10 Temmuz 2020 okunma
Bu makalede Ünye’nin 1790 – 1850’li yıllardaki idarî yapısı, Doç. Dr. Abdullah SAYDAM’ın 33 sayfalık çalışmasına dayanarak, özet olarak aktarılacaktır. Sultan II. Mahmud, saltanatının sonlarına doğru Orta ve Doğu Karadeniz bölgesindeki idarî... Devamını Oku

Araştırmacılık Terimleri

3 Temmuz 2020 okunma
Ünye hakkında araştırma yapanların ve okuyucularımızın, sıkça karşılaştıkları bazı Osmanlıca Tarih Terimleri’nin anlamlarını bilmeleri, yazılanların anlaşılması açısından önemli bir husustur. Bu itibarla başlangıç olarak ehemmiyet arz eden... Devamını Oku

Ünye Mûsikî Tarihinde Ali Riza Sağman

26 Haziran 2020 okunma
‘Ünye Şarkı ve Türküleri’ kitabımda Ünye Mûsikî Tarihi’ne damgasını vurmuş, tespit edebildiğimiz şahsiyetleri kısaca da olsa tanıtmaya çalışmış idim. Aslında her bir musikîşinasın ayrı ayrı ele alınması icap eder. Başlangıç olmak üzere... Devamını Oku

Satıroğulları Ünyeli Müftü Sülâlesi

19 Haziran 2020 okunma
2017 yılında altı bölüm halinde yayımladığımız “Ünye Müftüleri” adlı yazı dizimizde bir müftü sülâlesinin bu tarihçeye damgasını vurduğunu görüyoruz. Ailenin ahvadlarından Satıroğulları ailesi Keşaplı Sokak’tan komşumuz olurlar. ÖZPAKER... Devamını Oku

Ünye Uğrak Vapurlarını Tanıyalım

12 Haziran 2020 okunma
Su buharı gücüyle çalışan gemileri VAPUR olarak adlandırıyoruz. Önceleri yandan çarklı olarak yaşamımıza giren vapurlar daha sonra günümüzün dizel elektrik tahrik sistemi donanımlı enerji tasarrufu sağlayan modellerine erişinceye değin XIX. yüzyılın... Devamını Oku

Ünye Tarihi, M.Ö. XV Bin Yılına Uzanıyor Mu? – I

5 Haziran 2020 okunma
Kelleroğlu M. Bahattin Bey, kaynak belirtmeksizin; “Ünye, Milât’tan 1270 sene evvel vuku bulan Turuva Muharebe-i Meşhuresi’nden sonra, Karadeniz sahilinde tesis edilmiş müstemlekelerden birisi olup, ismi kadimi (One) veyahut (Oney)’dir.” demişti.1 Ünye’de ilk... Devamını Oku

Kimler Geldi Kimler Geçti ?

29 Mayıs 2020 okunma
Ünye ve hinterlandı tarihî seyir içerisinde birçok kavim ve milletlere ev sahipliği yapmıştır. Muhtelif köşe yazılarımızda dile getirdiğimiz bu kitlesel değişimleri bir arada ve kronolojik düzen içerisinde değerlendirmenin daha uygun olacağını... Devamını Oku

Ünye ve Hinterlandında Oğuz – Türkmen Boyları ve Yer Adları

22 Mayıs 2020 okunma
Makalemizin araştırma konusu 24 ana Oğuz boyu ile Oğuz asıllı Türkmen kabilelerinin Ünye ve hinterlandındaki (Ordu, Fatsa, Terme, Akkuş) bazı yerleşim noktalarıdır. Türkmen boy, bölük, uruk (oymak, öz) ve tirelerinin (oba, aile) adlarını Yrd. Doç. Dr. Aydın... Devamını Oku

Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralamasında Ünye ve Ordu

15 Mayıs 2020 okunma
Ulusal düzeyde ekonomik ve sosyal kalkınma yanında, bölgesel gelişmişlik farklarının giderilmesinde ve ülke genelinde dengeli bir kalkınmanın sağlanmasında il ve ilçeler, temel birimler olarak değerlendirilmek durumundadır.1 İlçelerin, illerin ve bölgelerin... Devamını Oku