ÜNYE BASIN TARİHİ – I

M. Ufuk MİSTEPE mistepe@gmail.com

“Medya Kültürü ve Ünye” konu başlığı altında Aylık Ünye Haber Postası Gazetesi’nin Şubat 2009 tarihli ve altıncı sayısında yayımlanan köşe yazımı, bu kez güncelleyerek yeniden ele almayı gerekli gördüm.¹

Ünye medyasında ilk taş baskı âletiyle çıkarılan gazete ya da broşürlerin 1917/18 yıllarında Derviş Baba olarak anılan Rizeli İlyas Fehmi Efendi tarafından basıldığını daha önce sizlerle paylaşmıştık.³

1923 yılında matbaasıyla, Ordu’nun Uzunisa Köyü’nde Türkiye’nin ilk köy gazetesi “Güzel Ordu” Gazetesi ile Ordu ve Ünye basın hayatına yön veren Sayın Bilal KÖYDEN “Ünye Haberleri” serlevhalı köşesinde 25 yıl Ünye’mize hizmet vermişti. Foto Ahmet Hüseyin (ŞEN) 20 yılı aşkın bu köşede Ünye’nin dert ve dileklerini yazıp durmuştu. Sonradan işyerini Ankara’ya nakledince Bilal KÖYDEN bu samimi dostunun ve Ünyeli meslektaşının köşesini ANKARA MEKTUPLARI‘na dönüştürdü.²

Güzel Ordu Gazetesi’nin 5 Haziran Çarşamba 1929 tarih, Yıl : 2 ve 64. sayısında “ÜNYE MUHABİRİMİZ” başlığı altında iki puntoda şu bilgilere yer verilmişti : “Ünye Muhabirimiz M. Bahaeddin Bey’in rahatsızlığı hasebile, okuyucularımız Ünye havadislerinden mahrum kalmakta idiler. Kıymetli mesai arkadaşımız kesbi afiyet etmiştir. Badema gazetemizden Ünye haberleri eksik olmayacağı gibi arkadaşımız müsait zamanlarda Fransızca’dan mizahî tercümeler de yapacaktır.”

Aynı gazetenin 26 Nisan Salı 932 tarihli 166. sayısında “ÜNYE MUHABİRİMİZ ASKERE GİTTİ” haber başlığı altında tek puntoda yayımlanan şu haber gözüme ilişti : “Gazetemizin Ünye Muhabiri ve (Ünye Rehberi) Müellifi, Ünye’nin kıymetli kençlerinden Osman Ağa Zâde M. Bahattin B. arkadaşımız hizmeti askeriyesini iyfa etmek üzere Ünye’den ayrılmıştır. Aziz arkadaşımıza hayırlı gidiş geliş temenni ederiz.”

Gazetenin arka sayfasında VALİ Bf.’İN SEYAHATI başlıklı tek puntoluk haberde; “(Ünye H. M.) Berayi devir ve teftiş Ünye’yi teşrif buyuran muhterem Vali Beyefendi (Ordu Valisi Ali Kemal AKSÜT / 12.02.1928 – 21.08.1930 M.U.M.) burada kaldıkları müddetçe devairi teftiş buyurmuşlar ve Melek Hanım’ın katillerile yakından alâkadar olmuşlardır. Vali Bf. Karakuş’a haraket etmişler, oradan Tekkirez tarikile Kumru Nahiyesi’ni teşrif ve 20 gün devam edecek olan teftiş seyahatlarından sonra merkezi vilâyete avdet buyuracaklardır. Valimizin yüksek sınıf vilâyetlerden birine tahvil olunacağı şayidir (Bu haberdeki Ünye H. M. kısaltması ikinci bir Ünyeli Muhabir’in adı ve soyadı mıdır.. bilemiyoruz! M.U.M.).

Eski Ünyelilerin Foto Ahmet olarak tanıdığı Hüseyin ŞEN, Ünye doğumlu ikinci muhabirimiz ve aynı zamanda Ünye’nin ilk fotoğrafçısı olan Foto Ahmet Hüseyin’dir. Araştırmacı, Şâir ve Yazar Yüksel ŞEN’in babası olup R. 31 Mayıs 1323 (M. 13 Haziran 1907) tarihinde Ünye’de Orta Mahalle’de, 23 numaralı evde doğdu. Babası Astarcıoğlu Eyüp Efendi, annesi Hacı Hafızlar’dan Ahmet Kaptan’ın kızı Pembe Hanım‘dır.

Ordu’nun mümtaz simalarından ve eski Belediye Başkanları’ndan rahmetli Ali Rıza GÜRSOY, 20 Eylül 1925 tarihinde tesis ettiği ve neşriyatını 1950 yılına kadar devam ettirdiği GÜRSES Gazetesi’nde Ünyeli fikir adamlarının şehir hakkındaki görüş ve düşüncelerini halka ve ilgililere duyurmalarına yardımcı olmuştur. 1954 yılına kadar Ordu’daki Ali Rıza GÜRSOY’un Gürses ve Birlik Gazeteleri, eski mebuslarımızdan Fevzi BOZTEPE’nin sahibi bulunduğu Bütün Gazetesi ile Boztepe Gazetesi ve 1954’te Fatsa’da yayımlanan İsmail HANİGAZ’ın Doğruluk Gazetesi Ünyeli’nin duygularına tercüman olarak Cumhuriyet’in gelişme yıllarında basın hayatımızı şekillendirmişlerdir. Yapılacak ciddî bir araştırma ile bu gazetelerde yayımlanan Ünye ile ilgili haberleri ortaya çıkarıp bir kitap halinde yayımlamak Ünye halkı için kültürel bir gereksinim olacaktır diye düşünüyorum.

Ünye’nin ilk mahallî gazetesi 17 Mart 1954’te Mahir KOCAOĞLU’nun sahibi olduğu Haftalık Siyasî ve Mizahî “Genç Demokratlar Ünye” Gazetesi’dir. 10 kuruştan medya yaşamına merhaba demiş ve üç ay hayatiyetini sürdürmüştür. Bu gazete seçimlerde siyasî amaçlı partilere destek olmak üzere yayın hayatına girdiğinden 02 Mayıs 1954 Milletvekili Genel Seçimleri’ni müteakip kapanmıştır. Yazı İşleri Mes’ul Müdürü Abdullah TONYALI’dır. Araştırmacı, Yazar Sayın Yüksel ŞEN’in bu gazete ile ilgili verdiği ayrıntıları sizlerle paylaşmak istiyorum:⁸

Ünye’de ilk mahallî gazete 1954 Genel Seçimleri öncesinde, “Genç Demokratlar Ünye” serlevhası ile Abdullah TONYALI ve Mahir KOCAOĞLU tarafından çıkarılmıştır. Bu gazetenin sahibi Mahir KOCAOĞLU, Yazı İşleri Mes’ul Müdürü ise Abdullah TONYALI idi. Gazete tamamen siyasî propaganda amacı güdüyordu.

Söz konusu gazetenin 24 Mart 1954 tarih ve 2 sayılı nüshasında Abdullah TONYALI’nın “Yabancı Sermaye” başlıklı bir başmakalesi var. Birinci sayfanın sağ alt köşesinde, gazetemizin şu anda Yazı İşleri Müdürü olan Hakan KORKMAZ’ın babası, Ünyeliler’in Radyocu Ali Bey olarak tanıdığı rahmetli Ali KORKMAZ’ın çizdiği, geniş bir çerçeve içine yerleştirilmiş bir karikatür yer alıyor. Bu karikatürün alt yazısı aynen şöyle;

“DP – Buyurun güreşelim.

CHP, CMP – Beraber de olsak, milletin sizinle olduğunu anladık. Ama ne yapalım, bir defa meydana çıkmış bulunduk.”

Gazetenin ön yüzünün alt tarafında da değerli arkadaşım ve emekli meslektaşım Mahmut GÜNER’in “Güzel Jest” isimli kısacık bir yazısı göze çarpıyor. Gazetenin iç sayfalarında benim “Ünye Destanı” isimli bir şiirim var. Bu şiirden bir kıt’a sunuyorum.

Karadeniz durmaz yalını döver,

Şâir Yüksel seni övüyor, över.

Gösterin yurdumda var mı böyle yer?

Dünya’ya bedelsin, güzelsin Ünye…

Aynı sayfada rahmetli Avukat Ayhan GÜRER’in sporla ilgili bir makalesi yer almış. Arka sayfaların hemen hemen tamamı Mahir KOCAOĞLU’nun o zaman işlettiği “Cihan Gazoz ve Sodaları” ile “Garantili Ürer Lâstikleri‘ni tercih ediniz.” reklâmı var. Ayrıca Ünye Ticaret ve Sanayi Odası’na yeni kaydedilmiş ve ticareti terk eden firmaların da ilânları mevcut.

Dört sayfadan oluşan bu gazete, Samsun’da basılır ve haftalık çıkarılırdı. 1954 Genel Seçimleri’ni müteakip yayımına son veren bu gazete Ünye’de yayımlanan ilk mahallî gazete olma özelliğini halâ koruyor.”⁸

1958 yılında Türkiye Matbaası sahiplerinden Sayın Baki ÖZKAZAN Samsun’da Mes’ul Müdürlüğünü Mustafa ALTUN’un deruhte ettiği ve birkaç yıl yayım hayatını sürdürecek olan haftalık “Demokrat Ünye” Gazetesi’ni neşretmeye başlamıştır.² 28 Mart 1960 tarihli Azmi ATASOY’un haftalık olarak tek sayfa halinde çıkardığı “Fatsa ve Ünye Postası” da basın arşivimizin incelenmeye değer belgelerindendir.

Hayri ALTUNTAŞ Bey, 1960’da Cumhuriyet Meydanı Orta Çarşı girişinde yer alan Anafarta İlkokulu’nun arkasında 2 numaralı “Ünye Matbaası” adlı Ünye’de kurulan ilk matbaasında “Şirin Ünye Akkuş Sesi” adında 19 Mayıs 1961’de haftalık ilk gazetesini yayımladı. Yıllık abonmanlık bedeli 15 lira olan gazetenin ederi 25 kuruştu. Bir zamanlar Çarşamba ve Cumartesi günleri çıkıyordu. Bir yıl müddetle Samsun’da basıldı. Sonra ALTUNTAŞ matbaayı Ünye’ye taşıdı. Gazete artık özel matbaasında basılmaya başlanmıştı. Bu müessesede hem gazeteyi basılmış hem de matbaacılık hizmeti verilmiştir.

Günlük, Aktüel, Kültürel, Siyasî Gazete olan “Şirin Ünye” Gazetesi adıyla haftalık olarak 51 yıldır yayım hayatına halen devam etmektedir. Gazetenin ilk yayına başladığı 19 MAYIS 1961 ve ondan sonraki tarihlerde oluşan Yazar kadrosu şöyleydi : Hayri ALTUNTAŞ, Hasan MAYDA, Orhan BORA, Ömer ÇAM, Hasan Tahsin SAY (KADIOĞLU), M. KÖKTENER, Yüksel ŞEN, Sait KAPICIOĞLU, Şükrü YÜRÜR, Yılmaz SANİOĞLU, Özgül ÖZ, Özden SARIKAYA, İnci UZUN, Zekai BARIN, Ali KAYADELEN, Nahit HEPER, Nihat ÖZALP, Ferhan ŞENSOY, Kadir DİKTEPE, Sami SOYSAL, Yüksel YILMAZ ve daha birçokları. Bugün, gazetenin elli yıldır yazan köşe yazarlarından hayatta olan üç kişi vardır. ⁵

Şu anda (20 Mayıs 2010); gazetenin Genel Koordinatörlüğünü İsmail ÖZTÜRK, Sorumlu Yazı İşleri Müdürlüğü’nü bir süre önce Hacer COŞKUN’dan devralan Davut BAŞ, Genel Yayın Yönetmenliğini Sayın Musa Özgür KIROĞLU, Haber Müdürlüğü’nü Dilek OLGUN, Spor Müdürlüğünü Ayhan CINDIK, Amatör Sporlar Müdürlüğü’nü Muhammet KIŞLA, Hukuk Sorumluluğunu Avukat Sayın İrfan Yıldız BEŞLİOĞLU, Hukuk Danışmanlığını Avukat Sayın Adem PİLAV, Sayfa Editörlüğünü Sayın Sabiha ARSLAN yapmaktadır. Gazetenin baskı operatörleri Sedayil KANIK ve Hakan ÖZTÜRK olurken; muhabirliklerini Abdullah TAPÇI, İlknur KOYUN, Hanife KAVUŞ, Aysel KOÇ üstlenmişlerdir. Ayrıca Sayın Kerim KELLECİ Görsel Tasarım işini üstlenirken; Sayın Eray ÖZTÜRK ise İstanbul temsilciliğini yapmaya devam etmektedir.⁵

Devam edecek

KAYNAKÇA :

¹ MİSTEPE, M. Ufuk – Medya Kültürü ve Ünye, Aylık Ünye Haber Postası Gazetesi – Yıl : 1, Sayı : 6, Şubat 2009, Misafir Kalem Köşesi, 10. sayfa, 2 TL.

² ŞEN, Yüksel – Ünye’nin Basın Tarihi’ne Bir Bakış, Haftalık ÇAĞRI Gazetesi, Yıl : 17, Sayı : 730 – 733, 13.12.1993 / 03.01.1994 tarihli nüshalar. http://unyezile.com/basin1.htm

³ MİSTEPE, M. Ufuk – Ünye’de Basılan İlk Gazete ve Derviş Baba, Ünye Haber Gazetesi, 31.1.2012 tarih, Sayı : 1187 , Yıl : 9.

⁵ ŞEN, Yüksel – Gazetemiz “Şirin Ünye” 50 Yaşında, Ünye Kent Gazetesi, 20.05.2010, http://www.unyekent.com/koseyazi/1256/gazetemiz-sirin-unye-50-yasinda

⁸ ŞEN, Yüksel – Ünye’de Yayımlanan İlk Gazete, Şirin Ünye Gazetesi, 25.02.2004 – 03.03.2004 tarih ve 2912 – 2913 sayılı nüshalar http://unyezile.com/gazete.htm