Ünye Kaymakamları – V

M. Ufuk MİSTEPE mistepe@gmail.com

10 Aralık 1888 (06/R/1306 Hicrî) tarihli diğer bir belge “Daha önce Ünye Kaymakamlığında bulunmuş olan müteveffa Hâfız Ali Efendi’nin, söz konusu kaymakamlık maaşından istihkakı bulunan paranın kendilerine tediye edilmesi yönünde veresesinin müracaatta bulunduğu.” hakkındadır. (Dosya No. 1572, Gömlek No. 96, Fon Kodu: DH.MKT.)

07 Haziran 1889 (08/L/1306 Hicrî) tarihli diğer bir belge “Ünye Kaymakam-ı sabıkı Kâmil Efendi’nin, hakkında Dahiliye Dairesi’nden tanzim olunan mazbata suretinin tarafına itasına dair arzuhali.”ne aittir. (Dosya No. 2926, Gömlek No. 33, Fon Kodu: ŞD. – İstida 11)

12 Aralık 1889 (18/R/1307 Hicrî) tarihli bir başka belge “Çarşamba Kaymakamı Mehmed Ali Efendi’nin, Ünye Kaymakamı Osman Nafiz Efendi ile becayişi.”ne dairdir. (Dosya No. 1681, Gömlek No. 42, Fon Kodu: DH.MKT.)

14 Aralık 1889 (20/R/1307 Hicrî) tarihli bir başka belge “Çarşamba Kaymakamı Mehmed Ali Efendi ile Ünye Kaymakamı Osman Nafiz Efendi’nin becayiş-i memuriyetlerine dair.”dir. (Dosya No. 1163, Gömlek No. 90954, Fon Kodu: İ..DH..)

02 Ocak 1890 (10/Ca/1307 Hicrî) tarihli bir başka belge “Çarşamba Kaymakamı Mehmed Ali Efendi ile Ünye Kaymakamı Osman Nafiz Efendi’nin becayişlerinin yapıldığı.”na dairdir. (Dosya No. 1686, Gömlek No. 109, Fon Kodu: DH.MKT.)

20 Ocak 1890 (28/Ca/1307 Hicrî) tarihli diğer bir belge “Ünye eski Kaymakamı İbrahim Niyazi Efendi’nin zimmetinin olup olmadığının araştırılması.”na dairdir. (Dosya No. 1691, Gömlek No. 35, Fon Kodu: DH.MKT.)

01 Şubat 1890 (10/C/1307 Hicrî) tarihli bir diğer belge “Çarşamba Kaymakamı Mehmed Ali Efendi ile Ünye Kaymakamı Osman Nafiz Efendi’nin becayişi.”ne dairdir. (Dosya No. 1694, Gömlek No. 6, Fon Kodu: DH.MKT.)

18 Mart 1890 (26/B/1307 Hicrî) tarihli bir belge “Ünye Kazası Kaymakamlığında bulunduğu sırada su-i idaresi sabit olan ve muahharen beratı tahakkuk eden Kâmil Efendi’nin istihdam edilip edilmemesi istizanı.”na dairdir. (Dosya No. 2531, Gömlek No. 3, Fon Kodu: ŞD.)

18 Mart 1890 (26/B/1307 Hicrî) tarihli bir başka belge “Ünye Kazası Kaymakamlığına tâyini Trabzon vilâyetinden inha olunan Musa Bey’in cinayetle maznun olduğu cihetle tayininden sarf-ı nazar olunması ve şimdi ise beratı tebeyyün etmiş olduğundan diğer bir memuriyetle kayırılmasının caiz olup olmayacağının istizanı.”na dairdir. (Dosya No. 2532, Gömlek No. 7, Fon Kodu: ŞD. – Dersaadet 10)

08 Temmuz 1890 (20/Za/1307 Hicrî) tarihli bir diğer belge “Tirebolu Kazası Kaymakamı Reşid Paşa’nın Ünye Kaymakamı Mehmed Ali Efendi ile becayişi.”ne dairdir. (Dosya No. 1739, Gömlek No. 120, Fon Kodu: DH.MKT.)

17 Temmuz 1890 (29/Za/1307 Hicrî) tarihli bir diğer belge “Tirebolu Kaymakamı Reşid Paşa ile Ünye Kaymakamı Mehmed Ali Efendi’nin becayişlerine dair.”dir. (Dosya No. 1185, Gömlek No. 92703, Fon Kodu: İ..DH..)

25 Temmuz 1890 (07/Z/1307 Hicrî) tarihli bir diğer belge “Bir kaymakamlığa tâyin olunacak olan Ünye sabık Kaymakamı Ali Haydar Bey’in her hangi bir ilişiği ve zimmeti olup olmadığının tahkiki.”ne dairdir. (Dosya No. 1745, Gömlek No. 112, Fon Kodu: DH.MKT.)

20 Ağustos 1890 (04/M/1308 Hicrî) tarihli bir diğer belge “Tirebolu Kaymakamı Reşid Paşa ile Ünye Kaymakamı Mehmed Ali Efendi’nin becayişlerinin onaylandığı.”na dairdir. (Dosya No. 1753, Gömlek No. 51, Fon Kodu: DH.MKT.)

01 Ocak 1891 (20/Ca/1308 Hicrî) tarihli bir diğer belge “Ünye Kaymakam-ı Esbakı Haydar Efendi’nin evrakının tedkiki ile bir kaymakamlıkta istihdamına dair arzuhali.”ne dairdir. (Dosya No. 2936, Gömlek No. 7, Fon Kodu: ŞD.)

10 Şubat 1891 (01/B/1308 Hicrî) tarihli bir diğer belge “Ünye Kaymakamlığından azlolunan Ali Haydar Efendi’nin istihdamına mâni bir halinin olmadığı.”na dairdir. (Dosya No. 1807, Gömlek No. 137, Fon Kodu: DH.MKT.)

03 Aralık 1891 (01/Ra/1308 Hicrî) tarihli bir diğer belge “Araç Kazası Kaymakamlığına tâyin edilen Ünye Kaymakamı Ali Haydar Bey’e maaş tahsisi.”ne dairdir. (Dosya No. 1874, Gömlek No. 50, Fon Kodu: DH.MKT.)

24 Aralık 1891 (22/Ra/1308 Hicrî) tarihli bir başka belge “Tefenni Kaymakamı Ata Efendi ile Ünye Kaymakamı Hilmi Efendi’nin becayişleri.”ne dairdir. (Dosya No. 1247, Gömlek No. 97713, Fon Kodu: İ..DH..)

13 Eylül 1892 (20/S/1310 Hicrî) tarihli bir diğer belge “Ünye Kaymakamı Reşid Paşa’nın azliyle yerine Mekteb-i Mülkiye mezunlarından Ömer Âsaf Efendi’nin tâyini.”ne dairdir. (Dosya No. 2000, Gömlek No. 124, Fon Kodu: DH.MKT.)

22 Eylül 1892 (29/S/1310 Hicrî) tarihli diğer bir belge “Ünye Kazası Kaymakamlığına Ömer Âsaf Efendi’nin tâyini.”ne dairdir. (Dosya No. 1297, Gömlek No. 1310, Fon Kodu: İ..DH..)

ÖMER ÂSAF; Me’zuniyet Sırası 319 – Mekteb Numarası 687:¹² Tüccardan İçellioğlu Salih Efendi’nin oğludur. 1858 (1275 H.)‘de Koyulhisar kazasına bağlı İskefser Nâhiyesi’nde doğdu. Koyulhisar’da ilk, İstanbul Ayasofya Câmii derslerine devam ederek orta, Sarıklı Molla olarak girdiği Mülkiye’nin İ’dâdî kısmında lise öğrenimini tamamladı. Ekim 1890’da Yüksek Kısım’dan me’zuniyetini müteâkıb: [sh. 1847 (438)]¹ Kasım 1890’da İzmit İ’dâdîsi Târihi Tabîî (= Jeoloji), Fizik, Tabîiyye (= Biyoloji) Dersleri Muallimliği’ne ta’yîn edilerek devlet hizmetine girdi. Şubat 1891’de Biga İ’dâdîsi aynı dersler muallimliklerine; 19 Mayıs 1891’de Cezâir-i Bahr-i Sefîd Vilâyeti Maiyyet Me’murluğu’na nakledildi. Burada stajını bitirip, 22 Eylül 1892’de Ünye, 25 Eylül 1893’de Tirebolu, 13 Eylül 1894’de Alucra, 10 Kasım 1895’de Cuma, 21 Kasım 1897’de Ustrumca, 25 Haziran 1899’da Zile, 29 Ekim 1900’de Koçkiri, 16 Eylül 1902’de İskeçe, 2 Şubat 1903’de Cisr-i Mustafapaşa, 18 Haziran 1906’da Revandiz, 2 Ağustos 1909’da Alâiye (= Alanya), 11 Haziran 1911’de Geyve, 17 Ağustos 1913’de Ayaş Kazaları Kaymakamlıklarına atandı. Bu vazifeden 16 Mart 1915’de azledilerek ayrıldı. I. Cihan Harbi ve İstiklâl Savaşı boyunca vazife verilmeyip açıkda kalarak 1/3 nisbetinde ma’zuliyet maaşı aldıkdan sonra 05 Kasım 1924’de T.C. Dâhiliye Vekâleti tarafından emekliye sevkedildi. Emekli olarak oturmakda olduğu İstanbul’da 15 Temmuz 1925’de beyin kanamasından vefat etti. Evli olup bir erkek, bir kız evlâd babası idi. Önceleri bir esrar perdesine bürünen ölümüne âid o zamanki basında tamamlayıcı bilgi verilmişdi.^12/b

« ….. Ayasofya’da, Molla Fenâri Mahallesi’nde boş bir evde ölü olarak bulunan Kaymakam mütekaidi Ömer Âsaf Bey’in vefâtı etrâfındaki esrar kısmen zâil olmuşdur: Morg Müessesesinin Ömer Âsaf Bey hakkında verdiği rapor, vak’anın bir cinâyet olması ihtimâlini büsbütün ortadan kaldırmıştır. Rapor, Merhum’un sûret-i kat’iyye’de bir nezf-i dimâğî (= beyin kanaması) ile öldüğünden bahsetmektedir. Yapdığımız incelemeye göre: Ömer Âsaf Bey, fevkalâde asabî ve kalb hastalığı ile ma’lûl bulunmakda idi…»⁶⁸ Arabca, Farsça okuyup yazdığı, Fransızca konuştuğu sicillinde kayıdlıdır. [sh. 1848 (439)]¹

26 Eylül 1892 (04/Ra/1310 Hicrî) tarihli bir belge “Ünye Kazası Kaymakamı Reşid Paşa’nin azliyle yerine Mekteb-i Mülkiye memurlarından Ömer Âsaf Efendi’nin tâyini hakkında.”dır. (Dosya No. 76, Gömlek No. 5697, Fon Kodu: BEO – Dahiliye)

12 Ekim 1892 (20/Ra/1310 Hicrî) tarihli diğer bir belge “Ünye Kaymakamlığına tâyin olunan Ömer Âsaf Efendi’nin maaş ve harcırah muamelelerinin icrası.”na dairdir. (Dosya No. 2009, Gömlek No. 118, Fon Kodu: DH.MKT.)

09 Mart 1893 (20/Ş/1310 Hicrî) tarihli diğer bir belge “Ma’zuliyet maaşı talebinde bulunan Ünye sabık Kaymakamı Reşid Paşa’nın bulunduğu memuriyetlere nasb ve azil tarihleriyle maaşlarının miktarının sorulması hakkında verilen balası defterli müzekkirenin gönderildiği.” hakkındadır. (Dosya No. 2060, Gömlek No. 120, Fon Kodu: DH.MKT.)

31 Ağustos 1893 (18/S/1311 Hicrî) tarihli diğer bir belge “Hilaf-ı hakikat azil edilen Ünye Kaymakamı Reşid Paşa için gerekenin yapılması.” hakkındadır. (Dosya No. 268, Gömlek No. 20090, Fon Kodu: BEO)

15 Eylül 1893 (04/Ra/1311 Hicrî) tarihli bir başka belge “Siroz Sancağı Razlık Kazası Kaymakamı Şemseddin Bey’in azliyle yerine Ünye Müdürlüğünden müstafi Mustafa Adil Efendi’nin tâyini.” hakkındadır. (Dosya No. 1307, Gömlek No. 1311, Fon Kodu: İ..DH..)

25 Eylül 1893 (14/Ra/1311 Hicrî) tarihli diğer bir belge “Tirebolu Kaymakamı İbrahim Efendi ile Ünye Kaymakamı Ömer Âsaf Efendi’nin becayişi.” hakkındadır. (Dosya No. 1308, Gömlek No. 1311, Fon Kodu: İ..DH..)

28 Eylül 1893 (17/Ra/1311 Hicrî) tarihli diğer bir belge “Tirebolu Kazası Kaymakamı İbrahim Efendi ile Ünye Kaymakamı Ömer Âsaf Efendi’nin icra-yı becayişleri.” hakkındadır. (Dosya No. 283, Gömlek No. 21164, Fon Kodu: BEO – Dahiliye)

08 Ekim 1893 (27/Ra/1311 Hicrî) tarihli diğer bir belge “Ünye Kazası eski Kaymakamı Reşid Paşa’nın ma’zuliyet maaşı tahsisi talebi, gerekli işlemlerin yapılması.” hakkındadır. (Dosya No. 26, Gömlek No. 45, Fon Kodu: DH.MKT.)

İngiliz Konsolosu Longworth’a göre Trabzon Eyâleti’nde Canik ve Ünye yöneticileri hakkındaki rapor şu şekildedir: Canik (Samsun) Sancağı Mutasarrıfı Mustafa Nuri Paşa, yaşı 45, göreve başlama tarihi Temmuz 1893, Abidin Paşa’nın damadı, Sırrı Paşa’nın kardeşi. Ünye: Kaymakam İbrahim Lütfi Bey, yaşı 35, göreve başlama tarihi Aralık 1893, kavgacı ve yolsuz. Erzurum Vilâyeti’nde Pasinler’e transfer olmak üzere. Terme: Kaymakam Besim Efendi, yaşı 40, göreve başlama Haziran 1893, dürüst ve aktif. Fatsa: Kaymakam İsmail Efendi, yaşı 25, göreve başlama tarihi Mart 1898, üniversite mezunu, iyi, aktif. Canik (Samsun) Sancağı Mutasarrıfı Halil Hamdi Bey, yaşı 54, göreve başlama tarihi Temmuz 1895, iyi, yetenekli, dürüst, Fransızca biliyor. Ünye: Kaymakam Hacı İbrahim Halil, yaşı 30, göreve başlama tarihi Kasım 1897, vilâyetteki en iyi kaymakam.³⁴

20 Ekim 1893 (09/R/1311 Hicrî) tarihli diğer bir belge “Becayişleri yapılan Tirebolu Kaymakamı İbrahim Efendi ile Ünye Kaymakamı Ömer Âsaf Efendi’nin maaşlarından gerekli olan kanunî kesintilerin yapılması.” hakkındadır. (Dosya No. 131, Gömlek No. 45, Fon Kodu: DH.MKT.)

01 Şubat 1894 (25/B/1311 Hicrî) tarihli diğer bir belge “Ünye Kaymakamı Reşid Paşa’nın icra-yı tekâüdü ve tekâüd maaşı tahsisi.”ne dairdir. (Dosya No. 2, Gömlek No. 1311, Fon Kodu: İ..TKS.)

18 Şubat 1894 (25/B/1311 Hicrî) tarihli diğer bir belge “Mardin’de mukim Adile Hanım’ın müteveffa zevci Ünye Kazası Kaymakamlarından Mehmed Rıfat Efendi’den dolayı maaş tahsis edilmesi talebiyle ilgili olarak görev yerlerine ait bilginin Sicill-i Ahval İdaresinde bulunamadığı.”na dairdir. (Dosya No. 207, Gömlek No. 45, Fon Kodu: DH.MKT.)

Devam edecek

 KAYNAKÇA:

  ¹ MÜCELLİDOĞLU, Ali Çankaya (Müellif) – “Son Asır Türk Tarihinin Önemli Olayları ile Birlikde” Yeni Mülkiye Târihi ve Mülkiyeliler (Mülkiye Şeref Kitabı), VIII Cilt, Mars Matbaası – 1969, Ankara, 6511 sayfa.

¹² Bak.: a) Sicill-i Ahvâl Defteri; Nu. 42-80-180, 69. – 45. – 109. sf.

1. b) Akşam Gazetesi; 18 Temmuz 1925; 1. sf.

³⁴ HALAÇOĞLU, Ahmet – İngiliz Konsolosu Longworth’a Göre Trabzon Vilâyeti (1892 – 1898), 26 sh., Belleten, C. LXVII, 56.

⁶⁸ MÜCELLİDOĞLU, Ali Çankaya (Müellif) – “Son Asır Türk Tarihinin Önemli Olayları ile Birlikde” Yeni Mülkiye Târihi ve Mülkiyeliler, III. Cilt, S.B.F., 1969, Ankara, 439. sayfa.