Yayınlanma Tarihi: 21 Nisan 2015 — okunma
M. Ufuk MİSTEPE
mistepe@gmail.com
Yazı dizimizin önceki üç bölümünde I. Dünya, Kurtuluş, Balkan ve Kore Savaşları, Osmanlı – Yunan Harbi, Kıbrıs Barış Harekâtı Şehitleri ile Görev Şehitlerimizi ve tespit edebildiğimiz kabristanlığı belli olan şehitlerimizi ele almıştık.
Bugünkü makalemizde, I. Dünya Savaşı şehitleri içerisinde zikredilen ve 1915 yılında şehit düşen 21 Ünyeli ÇANAKKALE ŞEHİDİMİZİ ayrı bir paragraf altında zikretmenin doğru olacağını düşündüm. Alfabetik olarak şehitlerimizin künyelerini verelim:1
Ahmet oğlu Ali (Piyade Er – Arıburnu Muharebesi), Hüseyin oğlu Ali (Er – Arıburnu Muharebesi), Ali Kemal (Yarbay – Gelibolu), İsmail oğlu Ali Rıza Efendi (Yüzbaşı – 26.02.1915’te Kilidülbahir), Ali oğlu Faik (Piyade Er – Arıburnu Muharebesi), Süleyman oğlu Hamit (İtfaiye Taburu Özel Birliği’nde Onbaşı – Kirte Harbi), Mehmet oğlu Hasan (Er – Çatal Sırt Siperi), Yusuf oğlu Hüseyin İpek (Onbaşı – Kanlısırt), Ünyeli oğullarından Ahmet oğlu İsmail (Yenice İlçesi kütüğüne kayıtlı, Nizamiye Eri – 29.02.1915’te Soğanlıdere’de şehit düştü), Mustafa oğlu Mahmut (Turgut Reis Sefinesi’nde Onbaşı – Çanakkale Merkez Hastahanesi), Abdullah oğlu Mehmet (Piyade Er – Seddülbahir Muharebesi), Mehmet oğlu Mehmet (Er – Giresun Hastahanesi), Süleyman oğlu Mehmet (Er – Arıburnu Muharebesi), Seyit Bilal oğlu Mehmet Şükrü (Teğmen – 06.04.1915’te şehit), Abdülhamit oğlu Mustafa (Er – Seddülbahir Muharebesi), Mehmet oğlu Mustafa (Piyade Er – 16.04.1915’te Seddülbahir Muharebesi’nde şehit), Mehmet oğlu Mustafa (Er – 08.04.1915, Seddülbahir’de), Mustafa oğlu Osman (Piyade Er – Meydan Harbi), Abdullah oğlu Salih (Onbaşı – Mehmet Çavuş Siperleri Muharebesi), Salim oğlu Şerba (Piyade Er – Merkeztepe), Recep oğlu Yusuf (Er – 07.10.1915’te Seddülbahir Muharebesi’nde şehit düştü).
ŞEHİT kelimesinin anlamını bu bölüme bıraktık. Çünkü, ele alacağımız diğer şehitlerimiz farklı tanımlar içerisinde de mütalâa edilebilmekteler. Örneğin; Görev (İstihbarat, Basın, Terör, Polis, İtfaiye vb.) Şehidi, Çete Baskınları Şehidi, Ülkücü Şehit, Devrim Şehidi gibi…
Millî Savunma Bakanlığı’nın Şehitlik Yönergesi şehit olma halini düzenliyor. Yönergeye göre ŞEHİT TANIMI: Fiilen ateş altında ölenler; Harpte yaralanıp tedavi sırasında ölenler; İç güvenlik görevlerinde veya terör ve anarşi ile mücadelede ölenler; İç güvenlik görevinde yaralanıp tedavi sırasında ölenler; Eğitim ya da tatbikat yapan askerlerden; Görev sırasında veya görev yerinden ayrıldıktan sonra meydana gelen olayda ölen; Görev sırasında yaralanıp da sonradan bu yaranın sebep ve tesiriyle ölen; Kaçakçılığın men ve takibinde çatışmada ölenler; Sınır emniyet hizmetlerinde iken silâhlı çatışmada ölenler; Sınır emniyet hizmetine yönelik faaliyetler sırasında kaza ve olaylarda ölen; Aileleri istediği takdirde; ölen savunma bakanları, orgeneraller ve oramiraller; TSK mensubu ve ayrılanlardan asker olmaları nedeniyle teröre maruz kalmaları sonucu ölenler; Herhangi bir askerî tesisin âfetlere mâruz kalması sonucu ölenler; Vazifeli olarak askerî uçak veya helikopter, gemi ve denizaltının herhangi bir sebep ile düşmesi, batması, infilâk etmesi sonucu ölenler; Görev için yurt dışında bulunan TSK personelinden; bu görevlerinden dolayı mâruz kaldıkları tedhiş veya suikast sonucu ölenler.2
Şehitlik, İslâm’da en büyük mertebedir. Şehitlerin Allah katında kadir ve kıymetleri pek yücedir. Âhirette en büyük rütbenin peygamberlikten sonra şehidlik olduğu belirtilmiştir. Bunun içindir ki, şehitlerin bütün günah ve kusurları Allah tarafından afvedilmektedir. Allah yolunda canını feda eden bir Müslüman’a şehit denir.
Bu açıklamalarımızın ardından kronolojik sıralamaya göre tespit edebildiğimiz diğer Ünyeli şehitlerimizi kısaca sizlere tanıtmaya başlayabilirim.
Araştırmacı, Yazar Ahmet KABAYEL, 22.04.1915’te Ermeni Çeteler’in saldırısında şehit düşen dedesi için Şirin Ünye Gazetesi’nde Kabayel Ailesi adına bir ANMA Mesajı yayımlamıştı:
ANMA-İsmailoğulları’ndan Merhum Abdullah’ın oğlu, Merhum Hacı Mevlüt KABAYEL’in babası, 22 Nisan 1915 yılında Şebinkarahisar’da askerliğini yapıyorken Ermeni Çeteler’in saldırısında 21 yaşında şehit düşen İsmailoğulları’ndan Ahmet; yine aynı yerde onunla birlikte şehit düşen hepsi Ünyeli ve Akkuşlu arkadaşları; Kadıoğulları’ndan Salih oğlu Bektaş, Erbiloğulları’ndan Ali oğlu Dursun, İlyasoğulları’ndan Hasan oğlu Mehmet, Marazoğulları’ndan Mustafa oğlu Abdullah, Hüseyinoğulları’ndan Mehmet oğlu Ahmet, Çobanalioğulları’ndan Mehmet oğlu Ali, Kara İbrahim oğlu Hüseyin, Çobanoğulları’ndan Mehmet oğlu Mehmet ve Karabaloğulları’ndan Dursun oğlu Mevlüt‘ü şehit oluşlarının 91. yılında şükran ve minnet duygularımızla anıyor, Cenab-ı Allah’tan rahmetler diliyoruz.3
Mareşal Fevzi ÇAKMAK Günlükleri : 30 Mayıs 1333 [30 Mayıs 1917] (Çarşamba) Suşehri. Yağmur, mütebeddil. 29/30 Mayıs, yüz elli kadar düşman neferi 46 T cephesine baskın yaptıysa da tard olundu. Saat 1,30 evvelde Anbartaşı şarkındaki Karatepe’ye 20 düşman neferinin yaptığı baskın ateşle tard edildi. Üçtepeler’e bir Rus neferi iltica etti. Saat 6 evvelde bir muavin kruvazör ve bir torpido (Ünye)’yi iki saat bombardıman etti. Bir câmi, gazhane, on bir kayık, Katar Karakolu dûçâr-ı hasâr oldu. 2 şehit ve 1 mecruh (yaralı) vardır.4
Samsun İngiliz Mümessili Pearing tarafından Dahiliye Nezareti Emniyet-i Umumiye Müdürlüğü’ne 06 Eylül 1335 (06 Eylül 1919) tarihli tezkire yazılmış, tezkiresinde Ünye Kaymakamı’nın ve jandarmanın vazifesini yapmadığı ve Ermenilere zulüm yapıldığı ve Köklük Köyü‘nde Avadis ve Biraderyan isminde bir Ermeni’nin öldürüldüğü, bunun için icap edilenin yapılmasını istemiştir.5
“6 Eylül [1]335 tarihli tezkire-i dostânelerine cevâbdır. Alınan resmî ma’lûmât verilen haberlerin ma’kûsudur. Köklük karyesi eşkıyâ yatağı olup hükûmete karşı dâ’imâ adem-i itâ’at göstermekde olmağla berâber ahîren burada mutahassın çeteler Manastır İslâm karyesine hücûm ederek dört bî-çâre köylüyü katleylemişlerdir. Müslümanların bu tecâvüze karşı müdâfa’a etmeleri bu esnâda eşirranın re’îslerinden olan bir şahsın maktûl düşmesi gayr-i tabi’î bir hâl değildir efendim.”5
10.09.1920’de Ünye‘nin Samardane Köyü‘nde Sarı Yani, Kara Yani, Anastas ve Artin çete reisliklerinde Demirci oğullarından Mustafa oğlu Hüseyin öldürülmüştür. Kaydına uygundur şerhiyle 13 Şubat 1922’de Erbaa Kazası Kaymakamlığı’na ait belge : 18 Temmuz 1921’de 47. Alay’ın ağırlığını taşımaktan dönen kaza arabacılarına refakat eden Karaguş Nahiyesi halkından zavallı on kişi şehit edilmişlerdir. Bizce adları bilinmediğinden Ünye Kaymakamlığı’ndan bilgi istenilmesi. 28.01.1922 Ünye‘nin Çavdar Köyü’nden Topoğlu İbrahim’in karısı 20.01.1922’de Ermeni Serup Çetesi tarafından şehit edilmiştir.6
Devam edecek 16 Şubat 2015 / Ankara
KAYNAKÇA:
1 TURKISH Life News – Çanakkale`de Şehit olan vatan evlâtlarının isim listesi, 18 Mart 2013, http://turkishlifenews.us/index.php/turkiye/item/2586-canakkalede-sehit-olan-vatan-evlatlarinin-isim-listesi
2 YAŞAR, Bora – Kime “Şehit” denir? Şehit Vârislerinin Maddî Hakları Nelerdir? http://www.hisse.net/forum/archive/index.php/t-83437.html
3 KABAYEL, Ahmet – Ermeni Çeteleri Şehitleri İçin Anma Mesajı, Şirin Ünye Gazetesi, 26.04.2006.
4 MİSTEPE, M. Ufuk – Mareşal Fevzi Çakmak Günlüklerinde Ünye ve Komşuları, Ünye Haber Gazetesi, 13.01.2012, Sayı : 1172, Yıl : 9.
5 BOA, HR. SYS. 2602 – 1/159 – 162; BOA, Arşiv Belgelerine Göre Kafkaslar’da ve Anadolu’da Ermeni Mezâlimi, C. III (1919 – 1920), Ankara 1997 (Yayın Nu. : 34), sh. 85 – 90. Osman DOĞAN – Tarih Boyunca Ünye, Ünye Belediyesi Kültür Yayınları : 3, Samsun, 2003, 514 sh.
6 MİSTEPE, M. Ufuk – Ünye’de Rum Mezâlimi ve Pontos Meselesi – II, Ünye Haber Gazetesi, 13.07.2012, Sayı : 1328, Yıl : 9.
