Sözlü Tarih Nedir?

Misafir Kalem unyetv@unyetv.net

Sözlü Tarih Topluma Kendi Tarihini Yazabilme Özgüvenini Geliştirir

Geleneksel tarih anlayışından daha eskidir. Yazı (Tarih ) ile başlayan Tarih Bilimi insanlığı anlattığına göre yazıdan öncede insan olduğuna göre insan-insan, insan-devlet, devlet-devlet ilişkileri, edebiyat, gelenek ve görenekler sözlü olarak aktarılmakta idi.

Yazı ile başlayan Tarih Bilimi gelişerek uluslararası tarih anlayışı ile çok geniş fakat çok ağır bir hale gelince halkın tamamen dışında bir bilgi kaynağı olarak kalmıştır.

Oysa devletlerin tabanını oluşturan gerçek halktır tarihin önemli olaylarını gerçekleştiren taban. Ve bu tabanda ki gelişmeler, hareketler, tarih çizgisinin noktalarıdır.

Sözlü Tarih Bilim Olarak Ne Zamandır Var?

Avrupa ve Amerika’da 200 yıldır uygulanmaktadır. Paul Thampson, bu konuda kitaplar yazdı. Sorbon Üniversitesi Profesörü Jule Michelet(1798-1847), “Fransa’nın Devrim Tarihi” isimli kitabı için sözlü tarih çalışmasında ki bilgilerin doğruluğunu onayladıktan sonra daha çok değer vermiştir.

Yanı başımızda ki tarih, Yerel Tarih, Sözlü Tarh uygulamada ki diğer isimlerdir.25 yıldır daha önemli ve son yıllarda ülkemizde de ilgi görmektedir.

Sözlü Tarihin Konuları Nelerdir?

*Gençliğin kendi ayakları üzerinde durma mücadelesi.

*Erkek ve kız çocuklarının yetiştirilme mücadelesi.

*Flört ve evlilik dışı cinsel yaşam, doğum kontrolü ve kürtaj gibi konuları da araştırabilir.

*Komşular, akrabalar arasında ki yardımlaşma, eğlence, ritüeller, iş yaşantıları araştırılabilir.

Sözlü Tarih’in Yararları Nelerdir? Topluma Neler Kazandır?

*Sıradan insanların(siyasetçi ve komutanlar, krallar, yöneticiler dışında) tarihin, yaşamları ile bağlantılarını kurar.

*Bu yaşamlarda, vefa cesaret, dürüstlük, yetinme, kanaatkarlık, tevazu daha çok çıkar karşınıza.

*Yaşama sevincini kaybetmiş hüzünlü insanların, hatıralarını, karşılıklı sohbetlerle, zaman zaman tartışarak, paylaşarak onlara yaşam sevinci kazandırırken bizlere de birinci şahıstan orijinal toplumsal bilgiler sağlar.*Yerel tartışmalar açılır.

*Var olan ilk tarih türü “Sözlü Tarh” türüdür.

*Temel kalıplardan geri dönüp, rahatsız edecek kadar, bireysel olan insan hayatlarının içinde bulunurlar.

*Bir okul araştırmasında müstahdemden çok şey öğrenebilirsiniz.

*Bir yaşlının anıları ile birlikte, kentin, mahalsinin, içinde bulunduğu cemaatin ve kendi ailesinin mahremiyetini dahi öğrenebilirsiniz çünkü her şey zaman aşımına uğramıştır.

*Bazı alanlarda “Sözlü Tarih” odak kayması yaratır. Yeni araştırma alanları yaratır.

*Sözlü Tarih, incelenecek hiçbir yayını ya da örgütü olmayan muhafazakar işçiyi anlayabilir.

Geleneksel Tarihçiler, “Sözlü Tarihe” Nasıl Bakıyor?

Geleneksel tarihçiler olumsuz bakıyor. Ulusal tarih için, “Tarih budur” diyorlar. Fakat Yerel Tarih Araştırmaları, Sözlü Tarih çalışmaları da en çok başvurulan kaynaklardır.

Sözlü Tarih En Çok Hangi Şekilde Uygulanır?

Afrika’da ilkel kabilelerde dahi, şecereciler, teşrifatçılar, aktarıcılar, öğreticiler vardır.

Otobiografi en önemli kaynaklardır. Aile tarihi, mahalle, sokak, bina, kompleks, muhit, fabrika, köy, yerleşkeler.

Hangi Konularla İlgilenir?

Sorbon Üniv.Prof.Jule Michelet “Sözlü Gelenek” kelimelerini kullanarak bakın nasıl tanımlamış Sözlü Tarihi; “…Sözlü Gelenek diye tabir ettiğim şey orada burada insanların ağızlarında dolaşan, herkesin, köylülerin, kasaba halkının,yaşlı adamların, kadınların hatta çocukların, tekrar tekrar anlattığı , her akşam bir köy kahvesinde girdiğinizde duyabileceğiniz, yağmur, mevsim, hasat, devrim üzerine sohbetle, Fransa’nın Devrim Tarihini yazdım.”

Biz Nasıl Başladık? (Öncelikle bizden öncekileri anlatalım)

Bizden Öncekiler

Ünye hakkında bir Ünyeli tarafından yazılan ilk eser eski Enerji Bakanı Hilmi Güler’in dedesi (Anne tarafından)Bahattin Öge’in yazdığı “Ünye” kitabı. Çok az orijinali vardır.

Sonra Orhan Bora’nın yazdığı “Turistik Yeşil Ünye Rehberi” 1969 tarihli basım.

Çok değerli “Özler Ailesi’nin” çalışmaları.(Şirin Ünye Gazetesinde)

“Ünye’nin Dünü ve Bugünü” Çok değerli İsmail Cerrahoğlu’nun Belediye Başkanlığı döneminde İrfan Tosun’a hazırlattığı çalışma.1987 tarihli basım.

Adı Sözlü Tarih diye geçmiyordu ama *Nadi Çolakoğlu, başlattı. (Hizmet TV’ de ilk olarak üç program sunmuştur. Maalesef bu kayıtlar elimizde yoktur.) Hasan Tan kendisi ile yaptığımız kaydın yayınlanmasına izin verdi, Şakir Gürel “yayınlayalım” dedi. Sadece arşiv amaçlı yaptığımız kayıtlardı. Kayınpederim Hasan Tan ile ilk, Enver Lüleci ile ikinci ve her ikisinin de bulunduğu üçüncü kayıttan sonrası Ünyelilerin desteği ve eseridir.

Neler Yaşadık?

*Reyting kaygımız yoktu. Pazarları çalıştık. Üç işi bir arada yaptık. Kayıt, montaj, sunum.

Edindiğimiz Bilgiler Bilimsel mi?

Evet, daha sonra toprak ekildi, ürünler hala sürgünde, hasat, rekolte gayet iyi. Bu coğrafyanın geçmişi daha pek çok ürün verecek.