Ünye – Deniz Dibinde Yaşam

M. Ufuk MİSTEPE mistepe@gmail.com

Yaklaşık 100.000 adede varan dijital görsel arşivimdeki dikkatimi çeken hususlardan biri Ünye’mizde “sualtı yaşamına dair çekimlerin eksikliği” idi. Bu konuda yazılı literatür kıtlığı ve yayımlanmış araştırma sonuçları da bâkir alanlardan birini teşkil etmekte…

Malûmunuz olduğu üzere 1992 Bükreş Sözleşmesi’ne göre “Karadeniz’in Kirliliğe Karşı Korunması Komisyonu” ve “Daimî Sekretaryası”, biyolojik çeşitlilik ve canlı hayatı yönünden hassas bir dengeye sahip olan Karadeniz ekosisteminin her türlü kirlenme ve tehlikeye karşı korunması için gerekli tedbirleri bölge ölçeğinde almaya çalışmaktadır.¹

Yunus Emre Dalış ve Cankurtaran Eğitim Merkezi Müdürü ve Türkiye Sualtı Sporları Federasyonu Dalış Eğitmeni Kenan Selim ARGAN’ın, Ünye’de denizcilik sektörünün ve turizminin gelişmesi için çalışmalar yürüttüklerini biliyoruz. Türkiye’de öncü bir atılımla, Karadeniz Bölgesi’nde “3 Yıldız Dalıcı Sualtı Arama Kurtarma Uzmanlığı Uygulama Eğitimleri” akabinde dalgıç yetiştirilmesi noktasında bir ilki de gerçekleştirmiş bulunmaktalar.

Türkiye Sualtı Sporları Federasyonu’nun Ordu’da yetkili tek dalış merkezinin önceki müdürü Alper ARGAN’ın ifadesiyle: “İlimiz ve ilçemizde, Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı, İŞKUR gibi kurumların katkılarıyla dalış turizminin geliştirilmesi amacına yönelik çeşitli projelerin uygulanmasını sağladık. Bölgemizde gelişen turizm çeşitliliğine paralel olarak son zamanlarda Karadeniz in yerli ve yabancı turistler tarafından tercih edilen bir mekân olması bu tarz sportif faaliyetlerin bölgemizde gelişmeye başlaması gözlemlenmektedir. Eğitim Merkezi olarak bizler de bu anlamda Karadeniz’i özellikle Ünye’mizi Dalış Turizmi bakımından merkez yapma gayreti içerisindeyiz. Bunun yanında Karadeniz’de bu sporun tanıtılması için yine Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı’nın desteklediği Dalgıç Eğitimi ve yörenin sualtı fotoğraflarının sergileneceği projenin uygulanması için 20 kişilik dalıcı yetiştirmek üzere geçtiğimiz haftadan itibaren kadromuzla birlikte Giresun ilinde eğitim vermeye başladık.²

Ayrıca Ünye Gıda, Tarım ve Hayvancılık İlçe Müdürü Yetkin ESEN’in, Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı (DOKA) tarafından kabul edilen “Dalış Turizmini Geliştirme ve Sualtı Zenginliklerinin Korunması” adlı projenin temel amacının “Ünye Limanı Balıkçı Rıhtımı’nda sualtı yapay resifler tesis ederek deniz canlılarına yeni yaşam alanları oluşturmak, kaçak su ürünleri avcılığını önlemek ve balık çeşitliliğini arttırmak”³ hedefini de bu arada vurgulamak gerekiyor (Bu amaçla Yüceler köyü açıklarında tespit edilen sert zeminde 3 hurda otobüs ve 100 beton bloktan müteşekkil resifler oluşturulmuştur).⁴

Ordu hinterlandında kırsalda yayla turizminin geliştirilmesi yanında alternatif turizm kaynaklarından biri olan dalış turizmiyle ilgili bu projeye öncülük eden ilçe müdürlüğüne, deniz turizminin geliştirilmesi adına dalış turizmiyle ilgili alternatif turizm çalışması başlattıkları için Ordu Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünce Teşekkür Belgesi verildi. Bu proje ilde ve bölgemizde ilk olan bir projeydi. Ünye’ye gelen turistler burada dalış yapma fırsatları bulacak. Böylece deniz altında yapılan yapay resifleri görecek ve burada günü birlik değil de daha fazla zaman harcama imkânları bulacak.

Sualtı Fotoğrafçısı Tahsin Ceylan, Ünye Yunus Emre Dalış Merkezi’ni ziyâret ederek, dalış merkezi yetkilileriyle fikir alışverişinde bulunmuş; Ordu’da 10-14 Ekim 2012 tarihleri arasında düzenlenmesi plânlanan Edebiyat Festivali kapsamında Ordu ve çevresinde denizde yaşayan sualtı canlılarının fotoğraf sergisini açmayı plânladığını belirterek, ekibiyle birlikte ilde ön çalışma yapmıştı. Ekim 2010’da yayımladığı “Karadeniz’in Derinliklerindeki Yaşam” albümünde ne yazık ki Ünye sahiline dair bir sualtı canlı fotoğrafı yer almamaktadır!¹

Ünyeli Fotoğraf Sanatçısı Şeref AKÇAY’ın şu açıklamaları hayli ilginç: “Ben de Şeref Akçay olarak daha öncesinde gün batımıyla, hamam fotoğrafı ile kamuoyu oluştururken, şimdi de kış fotoğrafı çekerek Karadeniz bölgesinde bir ilke imza atmış oldum. Şu ana kadar bu yöntem ile 2 tane gelin ve damadın fotoğraflarını çektim. Bunun yanı sıra ilerleyen zamanlarda daha farklı bir kombinasyonlarla ve sualtı çekimleriyle de çalışmalarıma devam edeceğim.”⁵

Sualtının câzibesi birçoğumuzu cezbeder. Bakınız “Denizanası” adlı köşe yazısında gazeteci Hamza ALP neler söylemiş: “Hep söyleriz ya Fokfok şöyle güzel böyle güzel diye asıl güzellik denizin dibinde. Kayalar suyun içinde yosun bağlamış, ufak balıklar, kumların üzerinde yüzüyor, senden kaçmıyor. Kumun suyun içindeki dansı kıvrımları bambaşka idi. Üç tarafı denizlerle çevrili olan bir yerde bizlerin denizleri halâ daha keşfedememiş olmamız beni çok üzdü. Ben artık iyi bir dalgıç ve sualtı fotoğrafçısı olmak istiyorum. (Tiyatroyu bırakmam, o yer üstünde)”⁶

Ünye’miz, yoğun olarak farklı nitelikteki evsel ve sanayi atıklara mâruz kalmaktadır. Yaz aylarında rekreasyonel faaliyetler mevcuttur. Kıyı boyunca gün geçtikçe artan yerleşim yerlerinden bölgedeki tarımsal ve endüstriyel faaliyetlerden oluşan karasal kökenli kirleticiler doğrudan ve dolaylı olarak koyumuza ulaşmaktadır. Yaz aylarında turizm ve balıkçılık faaliyetinde olan tekne ve sandalların kış bakımlarının da hidrolojik akıntı dengesi suni olarak bozulan koy çevresinde yapılması ve bunların oluşturduğu olumsuzlukların Ünye Koyu’na ulaşması sonunda deniz suyu kalitesi olumsuz olarak etkilenmektedir. Bilhassa turistik tesisler, ikinci konutlar evsel kaynaklı kirlilik oluşturabilecek potansiyele sahip, yoğun yerleşimlerdir. Ayrıca, evsel ve tarımsal kirlilik girdilerinin yaşandığı yani insan ve hayvan kaynaklı dışkı karışımının bulunduğu nehir dökü alanlarını, yine yetiştiricilik yapılan ve buradaki faaliyetler kaynaklı mikrobiyal kontaminasyonun olabileceği alanları sualtı yaşamının sürdürülebilirliği ve izlemeler için öneriyoruz.⁷ Ordu İli ve İlçelerinin Öne Çıkan Doğa Turizmi Değerleri Matrisi’nde Sualtı Yaşamı Gözleme İmkânı (SAG) bulunan ilçeler şunlardır: Fatsa, Gülyalı, Ordu Merkez, Perşembe ve Ünye.⁸

Bu makaleyi yazmaktan maksadım; sualtı varlıklarımızın muhteşem güzelliklerini ve çeşitliliğini tanıtmakla, bizlerin daha da önemlisi yeni kuşaklarımızın çoğu zaman farkına varamadığı yeraltı ve yerüstündeki zenginliklerimizi gözler önüne sererek takdir edilmesine katkı sağlayacak¹ bir Ünye Sualtı Kataloğu hazırlanıp yayımlanmasına vesile olmaktır.

Makalemizi Jacques Yves COUSTEAU’nun sözleriyle noktalayalım: “Başkalarını düşünmek için kendinizi unuttuğunuz her an neşeli ve huzurlu bir hayat tarzına ulaşırsınız…”

KAYNAKÇA:

¹ CEYLAN, Tahsin – Karadeniz’in Derinliklerindeki Yaşam – Life in the Depths of the Black Sea, I. Bas., Ekim 2010, 96 sh.

² ÜNYE Vizyon – Yunus Emre Dalış ve Cankurtaran Eğitim Merkezi Giresun İlinde, 12.10.2013 http://www.unyevizyon.com/egitim/yunus-emre-dalis/447/

³ AA – Ünye’de Dalış Turizmi ve Sualtı Zenginliklerinin Korunması Projesi Tanıtıldı, 29.09.2011, Ordu, https://www.haberler.com/unye-de-dalis-turizmi-ve-sualti-zenginliklerinin-3026296-haberi/

⁴ NEVŞEHİR Medya Haber – Ünye’de Dalış Turizmine İlk Adım, Sualtı Gazetesi, 02.01.2012, http://www.sualtigazetesi.com/?p=12223

⁵ AKÇAY, Şeref – Ünyeli Fotoğraf Sanatçısı Şeref Akçay’dan Bir İlk Daha, Ünye Net Haber, 07 Ocak 2016, http://www.unyenethaber.com/unyeli-fotograf-sanatcisi-seref-akcaydan-bir-ilk-daha.html

⁶ ALP, Hamza – Denizanası, Ünye Vizyon Gazetesi, 29.06.2013, http://www.unyevizyon.com/yazarlar/hamza-alp/denizanasi/34/

⁷ ÇEVRE ve Şehircilik Bakanlığı Kılavuz Ekibi – Deniz İzleme Kılavuzları, Ankara, 2019, 442 sh.

⁸ DOĞA Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, XI. Bölge Müdürlüğü, Ordu Şube Müdürlüğü Proje Ekibi – Ordu İli Doğa Turizmi Master Planı 2013 – 2023, 125 sh.