Ünye’de Tiyatro Tarihi – XIX

M. Ufuk MİSTEPE mistepe@gmail.com

Tiyatro kavramı içinde oyunculuk, sahne düzeni, ışıklandırma, dekor, kostüm, müzik gibi unsurların da bütünlüğü söz konusudur. Bu alt yapıyı sağlayacak sponsor kuruluşların Ünye Tiyatro Kültürü adına gereken desteği esirgemeyecekleri kamuoyunun beklentisidir.

Tanzimat’la birlikte batılı bir tiyatro anlayışını benimseyen Türk Tiyatrosu, Cumhuriyet döneminde yurdun her yanında açılan Halkevlerinde amatör tiyatro çalışmaları başlayıncaya ve Ankara’da 1940’ların sonunda devlet eliyle bir konservatuar ve Devlet Tiyatrosu kuruluncaya kadar geçen sürede hemen hemen yalnız İstanbul’da bir gelişme alanı bulabilmişti.³⁵

1. Meşrutiyet’in ilân edilmesiyle (1908) gelen özgürlük ortamı İstanbul’da tiyatro yaşamına da büyük bir canlılık kazandırdı. Anayasa’nın yurttaşlara tanıdığı yönetime katılma ve denetleme haklarını kullanmak isteyen birçok yazar ve sanatçı görüşlerini yansıtmak için tiyatroyu elverişli bir araç saydı.³⁵

Tanzimat döneminde daha çok Ermeni oyuncuların ayakta tuttuğu tiyatro sanatı Meşrutiyet döneminde Türk oyuncuların da katılmasıyla güçlendi ve yaygınlaştı. Böylece, yeni yazarlara ve tiyatroculara hazırladığı yetişme olanaklarıyla, 1923’ten sonraki Cumhuriyet tiyatrosunun temelleri bu dönemde atılmış oldu. Cumhuriyet döneminde İstanbul, Türkiye’deki tiyatro etkinliklerinin merkezi oldu. Kurtuluş yıllarının coşkunluğu, çağdaşlaşma çabalarının üstyapı kurumlarında yoğunlaşan belirtileri tiyatroya da yansımaktaydı. Kadın ve erkeklerin tiyatroya birlikte gitmeleri de bu değişimin örneklerindendir.³⁵

Bu çabaların ardından devletin özel tiyatrolara desteği disiplin altına alındı. Bu itibarla, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın özel tiyatrolara desteği, özel tiyatrolara teşvikleri ve Yerel Yönetimlerin, Derneklerin, Vakıfların ve Özel Tiyatroların Projelerine Yapılacak Yardımlara İlişkin Yönetmelik Ünyeli Tiyatro Gönüllüleri’nce özümsenerek tetkik olunmalıdır.

Hatırlarsanız; Fatsa Kıvılcım Tiyatrosu, Ordu Oksijen Kültür Sanat Atölyesi, Bulancak Sanat Tiyatrosu, Gerze Belediye Şehir Tiyatrosu, Sinop Sanat Tiyatrosu, Trabzon Sanat Tiyatrosu, Samsun Söz Sanat Merkezi ve Samsun Düşünceevi Oyuncuları’nın içersinde bulunduğu Karadeniz’e Kıyısı Olan Kent Tiyatroları Birliği’ni kurduklarını belirten Birlik Kurucu Başkanı Suat ÖZGÜLTEKİN, Gazi Sahnesi önünde yaptığı basın açıklamasında, “kentlileşme bilincinin oluşturulması için toplum yönlendiricileri, yöneticiler, aydınlar özverili ve sabırlı olmalıdır. Mermeri delen damlanın gücü değil sürekliliğidir” diye konuşmuştu.

14 – 15 Kasım 2009 tarihlerinde yapılan Sinop Çalıştayı’nda Sinop Sanat Tiyatrosu’nun organizasyonu ve Bulancak Sanat Tiyatrosu’nun daveti üzerine, Sinop Sanat Tiyatrosu, Bulancak Sanat Tiyatrosu, Fatsa Kıvılcım Tiyatrosu, Giresun Belediyesi Şehir Tiyatrosu, Gerze Belediyesi Şehir Tiyatrosu, Ordu Oksijen Tiyatrosu, Ankara’da 23.11.2009’da toplanacak olan Türkiye Tiyatro Kurultayı‘nda sunulmak üzere aşağıdaki Sonuç Bildirgesi’ni hazırlamıştı.

Adı geçen tarihlerde mazeretleri nedeniyle katılamayan Trabzon Sanat Tiyatrosu, Rize Sahne Sanatları, Samsun Düşevi Oyuncuları, Ordu Belediyesi Karadeniz Tiyatrosu, Ordu Kültür Sanat Atölyesi Derneği, ORSEV, Tiyatro Amisos, Samsun Söz Sanat Merkezi “Çalıştay Sonuç Bildirgesi”ni desteklediklerini bildirmişlerdi.

‘Kent yaşamı’nın ve kültürünün temellerinin atıldığı toprakların üstünde XXI. Yüzyıl’ı yaşarken; kent yaşamında sanatın ve tiyatronun önemi üzerine yazmak gereği duymamın anlamını zannederim anlatabilmişimdir. İnsanlarımızın çoğunun kendilerini kentli olarak hissetmedikleri; kentlerini sevmedikleri, onları sahiplenmedikleri; kentlilik bilincinin ve estetiğinin gereklerine karşı duyarsız kaldıkları; daha bencil, katı, umursamaz ve kötümser bir yaşamı sürükler gibi yaşamaya çalıştıkları da bir gerçek.

Bugün, genelde sanatın, özelde tiyatronun kent yaşamı içindeki önemini bilen; bunun uygar insan ilişkileri için ne denli vazgeçilmez bir olgu olduğunun bilincinde olanların çoğunluğu oluşturamadığı kentlerde yaşadığımız da bir gerçek.

Ünye Belediye Başkan Yardımcısı Kemal ÇÖP, 2011 yılında AA Muhabiri’ne yaptığı açıklamada, Ünye Atatürk Parkı Amfitiyatrosu’ndaki çalışmalara ilişkin bilgi vermiş ve “Amfitiyatronun oturulan kısımlarının ahşap kaplamasının yapıldığını, bu alanda suların ışıklandırma çalışmalarının yapılacağını söyleyen ÇÖP, yapılan hizmetlerin ve yatırımların korunması gerektiği”ni ifade ederek, “Amfitiyatroda yapılan ışıklandırmayla birlikte Atatürk Parkı‘nda gece görünümü çok daha farklı olacak. Belediyemizin yaptığı her çalışmada olduğu gibi bu alanda yapılan fıskiyelerin, sahnelerin, ahşap oturma alanlarının vatandaşlarımız tarafından zarar verilmeden kullanılacağına inanıyoruz. Evlâtlarımıza miras olarak bırakacağımız bu alanları kendi öz malımız gibi kullanarak, bu alanlara zarar verenleri yetkili makamlara bildirerek şehrimize sahip çıkılması en büyük arzumuzdur (24.08.2011)” demişti.

Netice olarak, oyun yazarı (müellif), yönetmen, oyuncu (tiyatrocu), sahne âmiri, dekor ve kostüm sorumlusu, sesçi, ışıkçı, suflör vb. tüm emeği geçen tiyatro gönüllülerini kutluyor, Ünye’mize yakışan bir Kültür Sitesi bünyesinde profesyonelce dizayn edilmiş bir TİYATRO SALONU’nun hemşehrilerimize kazandırılmasını geleceğin Eğitim, Kültür ve Turizm Kenti Ünye için gereksinmenin ötesinde bir zorunluluk olarak görüyorum.

Müzik atölyesi, sineması ile sanatın yükselmeye başladığı güzel ilçemizde bir Tiyatro Kulübü ve Sahnesi kurulması için herkesin desteğini bekliyoruz. Memleketine sahip çıkmak sadece güzelliklerini uzaktan yâd etmekle olmuyor. Parası olan maddî, olmayan manevî destek verecek ki gençlerimiz geleceğin Türkiye’sinin aydınlık ve donanımlı gençleri olarak yetişip bizleri gururlandırsınlar. William Hazlitt‘in dedi gibi “Tiyatrosu olan bir ülkede kötülükler, çirkinlikler, yanlışlıklar sürüp gitmez!“³⁹

Karadeniz’e Kıyısı Olan Kent Tiyatroları Çalıştayları’nın ilki 14/15 Kasım 2009’da Sinop’ta, ikincisi de 23/24 Ocak 2010’da Kıvılcım Tiyatrosu’nun ev sahipliğinde Fatsa’da yapılmıştı. Ünye Belediyesi ve Konservatuar Müdürlüğü olarak; her ay yapılması plânlanan “Karadeniz Tiyatroları Çalıştayları”ndan birinin Ünye’de organize edilmesinin bu uğurda en azından azimli ve kararlı olacağımızın bir göstergesi olacağı kanaatini taşıyorum.

10 Nisan 2012 yılında kurulan Ünye Sanat Tiyatrosu, kısa sürede gösterdiği üstün başarı ile Ünye halkının teveccühünü kazandı. Ardından Ünye Belediyesi Halkla İlişkiler Müdürlüğü tarafından sanatın daha güçlü olarak yaşatılması, Ünye’ye ve çevresinde aktif rol oynaması için Belediye Meclisi’ne verilen teklif kabul edilerek kurulan tiyatro adı Ünye Belediyesi Şehir Tiyatrosu olarak tescillenerek onaylandı.

Belediye Başkan Vekili İsmail SARI başkanlığında Ünye Belediye Meclis Toplantı Salonu’nda 16 Belediye Meclis Üyesi’nin katılımıyla gerçekleşen 2014 yılı Şubat ayı Olağan Meclis Toplantısı’nda 20’si imarla ilgili olmak üzere 25 madde görüşüldü. Görüşülen maddelerden 1’i şartlı olmak üzere 18’i kabul edildi. 1 talebin detaylı incelemesinin ardından değerlendirilmesine karar verildi, 6 madde de reddedildi. 9 maddenin bir sonraki mecliste görüşülmesi kararı alındı.

‘Ünye Belediyesi Şehir Tiyatrosu’ Kuruldu – Belediye Meclisi’ni teşkil eden Belediye Başkan Vekili İsmail SARI, üyeler Yüksel KARTAL, Bekir ŞİMŞEK, Ceyhun CERRAHOĞLU, Osman ŞİMŞEK, İdris KİBİROĞLU, Zeki BALCI, Ali GÜNGÖR, Nihat SARAÇ, Ümit YİĞİT, Avni ÇAVUŞOĞLU, Mustafa AYBASTI, Ahmet ŞENSES, Süleyman KOÇOĞLU, Hatice CERRAHOĞLU ve Kenan DURMUŞOĞLU’nun hazîrunda bulunduğu ve Orhan HAMARAT (İ), Kemal ÇÖP (İ), Hüseyin ŞENER (İ), Gürkan ODABAŞI (İ), Yakup VEYİSOĞLU, Ali ZOR, Ömer ÖZTÜRK, Necati KURU ve Abdullah BALCI’nın katılmadığı 04.02.2014 tarihli ve saat 14:00’teki toplantıda aşağıdaki karar alındı.

T.C. Ünye Belediyesi Meclisi’nin 04 Şubat 2014 tarih ve 69 sayılı Meclis Kararı : Gündemin 31. maddesinde, Ünye Belediyesi Halkla İlişkiler Müdürlüğü tarafından ilçemizde ihtiyaç olduğu düşünülen Ünye Belediyesi Sanat Tiyatrosu’nun kurulması talebi Başkan’ın talimatı üzerine okundu. Yapılan müzakere sonucunda; ilçemizde ihtiyaç olduğu düşünülen Ünye Belediyesi Sanat Tiyatrosu adının Ünye Belediyesi Şehir Tiyatrosu olarak değiştirilerek kurulması teklifi meclis üyelerinin oylarına sunuldu. İşaretle yapılan oylama sonucunda teklif, meclis üyelerince aynen oybirliği ile kabul edildi. İsmail SARI (Belediye Başkan Vekili – İmza), Nihat SARAÇ (Meclis Divan Kâtibi – İmza), Ceyhun CERRAHOĞLU (Meclis Divan Kâtibi – İmza).

Devam edecek                                                                                          26 Mart 2015 / Ankara

KAYNAKÇA:
³⁵ VİKİPEDİ Özgür Ansiklopedi – Türk Tiyatrosu http://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrk_tiyatrosu

³⁹ TOKGÖZ, Zeynep – Tiyatro, 14 Nisan 2011, Ünye Kent Gazetesi – http://www.unyekent.com/koseyazi/2297/tiyatro