KIZILDERE DOSYASI’NDA ÜNYE – XI

M. Ufuk MİSTEPE mistepe@gmail.com

Kızıldere’de yaşanan olayların bundan sonraki seyri makalemizin ilgi ve araştırma alanı Ünye’nin dışına çıktığından okuyucularımızla paylaşılmayacaktır. Arzu edenler kaynak gösterdiğimiz eserlerden istifade ederek, bilgi sahibi olabilirler.

31 Mart 1972 Cuma günü TBMM’nin 64’üncü Birleşimi’nde Ünye Radar Üssü’nde teknisyen olarak çalışan 1 Kanadalı ve 2 İngiliz uzmanın anarşistler tarafından kaçırılmasından sonra 30 Mart 1972 Perşembe günü akşamına kadar cereyan eden olaylar hakkında İçişleri Bakanı Ferit KUBAT’ın gündem dışı demeci ile grupları adına Uşak Milletvekili Fahri Uğrasızoğlu, Sakarya Milletvekili M. Vedat Önsal, Konya Milletvekili Vefa Tanır, İzmir Milletvekili A. Naili Erdem ve Bolu Milletvekili Kemal Demir’in konuşmaları ile Konya Milletvekili Özer Ölçmen ve Uşak Milletvekili Fahri Uğrasızoğlu’nun, üç yabancı teknisyenin hunharca katlinden duyulan derin üzüntünün ailelerine, İngiliz ve Kanada milletlerine iletilmesine, ayrıca vatan hainlerinin yakalanmalarında cansiperane faaliyetleri dolayısiyle güvenlik kuvvetlerine Türk Milleti’nin sevgi ve takdirlerinin iblâğına karar alınmasına dair önergeleri gündemi oluşturmaktaydı.¹⁶

BAŞKAN – Son olaylar hakkında Sayın İçişleri Bakanı gündem dışı söz isteğinde bulunmuşlardır. Sayın İçişleri Bakanı Ferit KUBAT buyurunuz efendim. (sh. 411)¹⁶

İÇİŞLERİ BAKANI FERİT KUBAT – Değerli Başkan, Millet Meclisi’nin sayın üyeleri; Ünye Radar Üssü’nde teknisyen olarak çalışan 1 Kanadalı ve 2 İngiliz uzmanın anarşistler tarafından kaçırılmasından sonra, 30 Mart 1972 Perşembe günü akşamına kadar cereyan eden olaylar hakkında Yüksek Parlamento mensuplarına bilgi vermek üzere huzurlarınızı işgal etmiş bulunuyorum. 3 ecnebi uzmanın Ünye’de kaçırılmaları olayı şöyle cereyan etmiştir :¹⁶

Örfî İdare Kumandanlığı’nca aranan anarşistlerden bir grup; Ertuğrul Kürkçü, Cihan Alptekin, Ömer Ayna, Mahir Çayan ve bazı arkadaşları gizli yollardan Ünye istikametine gitmişlerdir. Bu gruba, Fatsa ve Ünye’deki anarşistlerden bir grup daha katılmış ve kaçırılmanın plânlamasına geçilmiştir. Fatsa ve Ünye bölgesinden katılan elebaşıların bazıları da şunlardır; Avukat Şener Şadi, Avukat Ali Kaynar, öğretmenlikten ayrılıp Avukat Şener Şadi’nin yanında çalışan Ertan Saruhanlı, Kuyumcu Turhan Külünk, Öğretmen Hüseyin Gümüş, Ahmet Atasoy ve arkadaşları. (sh. 411)¹⁶

Müştereken yapılan plânlama sonucu, 26 Mart Pazar günü akşam saat 19:00 raddelerinde anarşistlerden 6 kişi Radar Üssü mensubu görevlilerinin bulunduğu 4 katlı binanın kapısını çalmak suretiyle kapıyı açtırmışlar ve müsellâh olan 6 kişi içeriye zorla girmiş, oradaki görevlileri teslim almıştır. Bu binada 9 erkek, 1 kadın vazifeli bulunmaktadır. Anarşistlerin birisinin üzerinde üsteğmen rütbeli subay elbisesi bulunmaktadır. Görevlilerin şefleri ile gençlerinden olan ikisi seçildikten sonra, diğer 7’si silâh tehdidiyle elleri ayakları koltuklara bağlanmak suretiyle zararsız hale getirilmişler, ağızlarına da geniş bir band bağlanmak suretiyle ses çıkarmaları önlenmiştir. Daha sonra, sabah saat 06:00’ya kadar kıpırdadıkları takdirde aşağıda bekleyen nöbetçi tarafından öldürülecekleri ihtarı da yapılarak, diğer 3’ünü almak suretiyle evi terk etmişlerdir. Bu arada, ecnebilerde bulunan bir miktar para ile kapı önünde duran yine ecnebilere ait bir Land Rower arabanın kontak anahtarını da kendilerinden almayı ihmal etmemişlerdir.¹⁶

Anarşistler, saat 21:00 – 21:30 raddelerinde, beraberlerindeki 3 ecnebi ile birlikte Land Rower araba ile oradan uzaklaşıyorlar. Bilâhare vasıta değiştirilmek suretiyle bir kamyonla evvelce temin edilen Kızıldere Köyü’ne gelerek, evvelâ bir ağıla, sonra da muhtarın evine yerleşiyorlar. Kızıldere Köyü, Tokat İli, Niksar İlçesi’ne bağlıdır. Hâdise, 27 Mart Pazartesi günü eve gelen hizmetlinin, ecnebileri çözüp kurtarmasından sonra Radar Üs Kumandanı’na telefonla bilgi vermesiyle, Radar Üs Kumandanı’nın emniyet kuvvetlerimize hâdiseyi bildirmesi mümkün oluyor. Hâdise, Ankara’ya, Hükûmetimize ancak sabah 08:00’de intikal etti. Bunun üzerine gerekli makamlar ve personel derhal harekete geçirildi. Aynı gün olayla ilgili istihbaratı değerlendirmek, olay bölgesindeki yetkililere direktifler vermek ve ilgililerle görüşme yapmak suretiyle çalışmalar oldu.¹⁶

28 Mart Salı günü yanıma, Jandarma Genel Kumandanlığı İstihbarat Başkanı General Vehbi Parlar‘ı da almak suretiyle Ordu istikametine hareket ettik. Yol boyunca istihbarat ve müşaverelerimize devam etmek suretiyle öğleden sonra Ünye‘ye vardık. Ünye’de ve akşam Ordu’da ilgili vilâyet vali ve bölge jandarma kumandanları, il (sh. 411) jandarma alay kumandanları, emniyet müdürleri ve gizli istihbarat teşkilâtı yetkilileriyle birlikte toplantı ve müşavereler yaptık. Bunun neticesi, harekâtın idaresine Samsun Jandarma Bölge Kumandanı Albay Celâl Durukan‘ı tam yetkili olarak vazifelendirdim. Jandarma yetkili kumandanlarının plânlaması geç saatlere kadar devam etti. Plân gereğince Fatsa – Ünye – Niksar üçgeni içinde bulunan arazi parçası dıştan sıkı bir kontrol altına alındı ve mücavir bölgelerde de aynı şekilde tedbirler almak suretiyle tam bir koordinasyon ve ciddî bir çalışmaya girildi. (sh. 412)¹⁶

29 Mart Çarşamba günü de aynı şekilde sıkı bir çalışma ve koordinasyon düzeni takibetti. Aldığımız istihbarat daimî ve merkezî bar değerlendirmeye tâbi tutuluyordu. 29 Mart gecesi jandarmamızın gayretli bir çalışması sonucu, Niksar – Ünye yolunda vasıtalarda yaptığı bir kontrolda «Hasan Yılmaz» isimli bir şahsın hüviyetini ispat edememesi üzerine istihbarat teşkilâtımızın da yardımı ile bu şahıs rehberlik için anarşistlerden 10.000 lira almak suretiyle anarşistleri Kızıldere Köyü’ne getirerek bir ağıla yerleştirdiğini beyan etmek zorunda kaldı. Bölgede bulunan jandarma komando taburumuz tarafından, köy, gece yarısından sonra sarılmış bulunuyordu. Köyün sarıldığını gören Kızıldere Muhtarı, bir nedamet duygusu içerisinde köyü saran komandolara, anarşistlerin kendi evinde olduğunu açıklamıştır. (sh. 412)¹⁶

FAHRİ UĞRASIZOĞLU (Uşak) – Sayın Başkan, Sayın Milletvekilleri; … Üç idamla ilgili infaz cezalarının geciktirilmiş olmasının, üç yabancı mâsum insanın öldürülmesine sebep olduğuna inanıyorum. (A.P. sıralarından «Bravo» sesleri ve alkışlar) Bunun manevî ıstırabını vicdanlarında hissedenler olacaktır. (Anlaşılmayan müdahaleler…) (sh. 413) Bugün Türkiye’nin bir komünizm tehlikesi ile karşı karşıya olduğu, Devlet’i yıkmak ve milleti bir kardeş kavgasına götürmek isteyenlerin menfur emellerine ulaşmak için bir kısım mâsum insanları nerelere kadar getirebildikleri, her türlü silâhlarla teçhiz ederek Silâhlı Kuvvetlerimizin karşısına bile çıkarabildikleri, şahidi olduğumuz acı tecrübelerle iyice anlaşılmıştır. Bunlar, yıllardan beri devam edip gelen kasıtlı tertiplerin neticesidir. (sh. 414)¹⁶

C.H.P. GRUBU ADINA KEMAL DEMİR (Bolu) – Sayın Başkan, Sayın Milletvekilleri; Ordu’nun Ünye İlçesi’nde başlayan ve dün sonuçlanmış olan müessif ve Parlamento’daki grupları kınamaya sevk eden olayla ilgili olarak Cumhuriyet Halk Partisi Grubu’nun görüşlerini arz edeceğim. (sh. 418)¹⁶

Sayın Milletvekilleri, Ordu’nun Ünye İlçesi’nde, dost iki ülkenin teknisyenleri görev yapıyorlardı. Bunlar, Türk Devleti’nin ve Türk kanunlarının himayesinde Türkiye’nin dış güvenliği ve iç güvenliğiyle ilgili olarak, anlaşmaların gereği bir görevin başında idiler. Türkiye’de iki yıldır devam eden ve ülkeyi 12 Mart’a getiren müessif olaylarla, anarşik olaylarla uzaktan yakından bir ilgileri yoktu.

Cumhuriyet Halk Partisi olarak biz, bu caniyane çirkin olayı Türk Milleti’ne, Türk Milleti’nin mensubuna yakışmayan olayı, Türk Milleti’nin ve onun çocuklarının ilerde ülkelerarası münasebetlerde zarar göreceğinden hiç şüphe etmediğimiz bu olayı kınıyoruz. (sh. 418)¹⁶

Tevfik TÜRÜNG‘ün Kızıldere Olayı’ndan önce Ünye ve Fatsa‘da yapılan operasyonlarda da çok para harcadığı söylendi. Ünye’de tutuklananlardan Av. Şener ŞADİ TBMM’ye verdiği dilekçesinde şöyle yazdı : “Samsun Bölge Jandarma Komutanı Albayı Tümgeneral Tevfik TÜRÜNG tarafından bizzat işkence yapıldı. Yüz bin lira para dahi teklif edildi.” Faik TÜRÜN’ün akrabası olan Tevfik TÜRÜNG, sıkıyönetimin kaldırılmasından sonra hakkında çıkan söylentiler üzerine Ankara merkez komutanlığı görevinden uzaklaştırıldı (Mehmet Kemal, 12 Mart, Öfkeli Generaller ve İşkence, s. 271). (sh. 108)¹⁰

Devam edecek

20 Mayıs 2015 / Ankara

KAYNAKÇA :

¹⁰ YALÇIN, Soner / YURDAKUL, Doğan – Bay Pipo / Bir MİT Görevlisinin Sıradışı Yaşamı : Hiram ABAS, Aralık 1999, 552 sh.

¹⁶ TBMM Tutanak Dergisi – 64. Birleşim, 31.03.1972, Dönem : 3, Cilt : 23, Toplantı : 3, sh. 409 – 420.