Yayınlanma Tarihi: 28 Temmuz 2015 — okunma
M. Ufuk MİSTEPE
mistepe@gmail.com
Ordu İli 2014 Yılı Çevre Durum Raporu’nun henüz yayımlanmadığını öğrendim. Ordu Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ÇED ve Çevre İzinleri Şube Müdürlüğü’nce hazırlanan 2013 Yılı ÇED Raporu’nda1 Ünye temalı bahisleri bu yazı dizimizde etüt edeceğiz.
Ordu Çevre ve Şehircilik İl Müdürü Hüseyin ÖZTÜRK, raporun önsözünde şunları zikreder : “Çevre; bütün canlıların hayatları süresince ilişkilerini devam ettirdikleri ve karşılıklı olarak etkileşim içinde bulundukları fizikî, biyolojik, ekonomik ve kültürel ortamdır. Herkes sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek devletin ve vatandaşın ödevidir. Çevre hakkı, günümüz insanlarının gelecek kuşaklara karşı sorumluluğu ve iki kuşak arasındaki dayanışmayı göstermektedir. Bu nedenle çevrenin korunmasına yönelik yapılacak her faaliyet, atılacak her adım insanlık için yapılmış olacaktır. Çevre ile alâkalı problemlerin çözümünde temel hareket noktası ise sorunların tespiti ve tanımlanmasıdır. Çevreyi koruma ve çevre meselelerini ortadan kaldırma ve ilimize ait bütün çevre değerlerini bir arada ele alan Ordu İl Çevre Durum Raporu genel gidişat açısından fikirler oluşturulmasında son derece önemli olup, ilimizin çevresel önlemler açısından ulaştığı seviyeyi göstermektedir.”1
Şube Müdürü Gülderen AYDIN ve Şehir Plâncısı Mustafa Umut BEKTAŞ’ın hazırladığı 2011 Yılı Ordu Çevre Durum Raporu’nun GİRİŞ Bölümü’nde ise Ünye de zikredilir:
1963/1964 yıllarında Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi Prehistorya Tarihi Kürsüsü Prof. İ. Kılıç KÖKTEN’in Ordu’nun Ünye İlçesi civarında yaptığı arkeolojik kazı ve tetkiklere göre Ünye hinterlandında yerleşmeye ve medeniyet eserlerinin verilmesine M.Ö. 15 bin yıllarında başlanmıştır. M.Ö. 2 bin yıllarında Doğu Anadolu’nun iç kesimlerinden Karadeniz Bölgesi’ne gelen Halipler, yörenin dağlık kesimlerine yerleşmişlerdir. Uzun süre bu bölgede varlıklarını sürdüren bu kavim maden işleme sanatında ileri gitmiş ve tunçtan mükemmel silâhlar yapmışlardır. (sh. 1)2
Doğu Karadeniz Bölgesi’nde yer almakta olan Ordu İli’nin ilçeleri: Akkuş, Aybastı, Çamaş, Çatalpınar, Çaybaşı, Fatsa, Gölköy, Gülyalı, Gürgentepe, İkizce, Kabadüz, Kabataş, Korgan, Kumru, Mesudiye, Perşembe, Ulubey ve ÜNYE’dir. (sh. 13)1
Ünye Kalesi, Kaya Mezarı, Tozkoparan Kaya Mezarı, Hamamlar, Yûnus Emre Ziyaretgâhı (modern türbe yapılmaktadır) ve tescilli bulunan sivil mimarlık örnekleri, eski ticaret yolları, Ünye – Niksar İpekyolu, Çamlık, Çakırtepe, Çınarsuyu tesisleri, Asarkaya Parkı, doğal plajlar ve Acısu mevkii görülmeye değer yerlerdir. Ünye İlçesi kıyı kesiminde turistik tesis, kamp yeri ve pansiyon işletmeciliği de son derece gelişmiştir. (sh. 14)1 (sh. 13)2
Çaybaşı 130 km2 yüzölçümüne sahip bir ilçedir. 13.850 nüfuslu ilçeye 2 belde, 7 köy ve 21 mahalle bağlıdır. Osmanlı döneminde Samsun’a bağlı bir yerleşim birimi olan Çaybaşı, Cumhuriyet’le birlikte Ordu’ya bağlanmış ve Ünye’nin bir köyü olmuştur. Daha önce Çilader olan adı 1960 yılında Çaybaşı olarak değiştirilmiştir. (sh. 5)2
Tarihi M.S. I. Yüzyıl’a kadar uzanan Fatsa’nın eski adı “Fanizan”dır. Fatsa bölgesi XIV. Yüzyıl’da Hacıemiroğulları Beyliği’nin egemenlik alanındaydı. Önemli bir liman konumunda olan Fatsa’nın bu özelliğini sonraki dönemlerde Ünye sürdürmüştür. (sh. 6)2
Ünye 480 km2 yüzölçümüne sahip bir ilçedir. 114.790 nüfuslu ilçeye 7 belde, 63 köy ve 61 mahalle bağlıdır. Değişik dönemlerdeki arkeolojik araştırmalar sonunda Ünye ve çevresi tarihinin M.Ö.’ye uzandığı anlaşılmıştır. Ünye Danişmedliler zamanında Türkler’in eline geçmiş, 1459’da da Osmanlı hâkimiyetine girmiştir. 1831 yılında Canik (Samsun) Sancağı’na bağlı bir kaza iken 1921’de Ordu’nun il olması üzerine buraya bağlanmıştır. İlçenin yüzey şekilleri az engebelidir. Yükseltiler ve ovalar yoktur. Ünye’nin geçim kaynağı büyük oranda fındığa dayanmaktadır. Arıcılık ve seracılık da son yıllarda büyük gelişme göstermiştir. İlçede ahır hayvancılığı da yapılmaktadır. Ünye’de 1969 yılında çalışmaya başlayan Ünye Çimento Fabrikası sözü edilmeye değer bir sanayi yatırımıdır. Ünye memba suyu da ilçe ekonomisine katkıda bulunmaktadır. (sh. 12 – 13)2
A.2 – Hava Kalitesi Üzerine Etki Eden Unsurlar: İlimizde doğalgaz ağının yeterli düzeyde yaygınlaşmamış olması ve doğalgaz ile ısınmanın pahalı olarak görülmesi konutlarda ısınmanın katı yakıt marifeti ile sağlanmasına neden olmaktadır. I. Grup İlçelerimiz olan Altınordu, Ünye ve Fatsa ilçelerinde yerli kömür satışı MÇK kararı ile yasaklanarak nüfus yoğunluğunun fazla olduğu yerlerde kirlilik yükünün azaltılması amaçlanmıştır. (sh. 19)1
B.1.2.1 – Yeraltı Su Seviyeleri: Ordu İli sınırları içindeki yeraltısuyu havzaları; Ordu Merkez ve Çevresi, Fatsa Çevresi, Ünye Çevresi ve Mesudiye Çevresi olmak üzere 4 ana bölüme ayrılmıştır. Bu havzaların yeraltısuyu rezervleri ile içme – kullanma, sanayi suyu ve sulama suyu ihtiyacı için yapılmış yeraltısuyu tahsisleri şöyledir: Mesudiye Çevresi kaynağı 2,00 hm3/yıl, Ordu Merkez ve Çevresi 32,00 hm3/yıl, Fatsa Çevresi 17,00 hm3/yıl ve Ünye Çevresi 10,00 hm3/yıl. (Kaynak: DSİ, 2013 – İlimizin Yeraltı Suyu Potansiyeli)
Yıllık yeraltısuyu çekim miktarları ile ilgili olarak kesin ve net bilgiler olmadığı için yeraltısuyu tahsis miktarları çekim miktarı olarak alınabilir. Ordu İl Merkezi ve çevresindeki Melet, Civil, Akçaova ve Turnasuyu Dereleri’nin, Fatsa’da Bolaman ve Elekçi Dereleri’nin, Ünye’de de Curi ve Cevizderesi Dereleri’nin oluşturduğu alüvyal dolgular, Ordu İli’ndeki önemli yeraltısuyu akiferlerini (havzalarını) oluşturmaktadır. (sh. 31)1
Ünye Çevresi yeraltı suyu rezervi 10,00 hm3/yıl, içme ve kullanma suyu için yapılan tahsis 7,60 hm3/yıl, sulama suyu için yapılan tahsis 0,20 hm3/yıl ve sanayi suyu için yapılan tahsis 2,38 hm3/yıl olup, yeraltı suyu kalite sınıfı için yeterli veri yoktur. (Kaynak : DSİ, 2013) (sh. 31 – 32)1
İlimizde 09.01.2006 tarih ve 26048 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Yüzme Suyu Kalitesi Yönetmeliği 10. Maddesi’ne göre yüzme suyu kalitesi kontrolü amaçlı olarak yüzme sezonlarında insanların denize girdiği on dört noktadan numune alımları yapılarak Halk Sağlığı Müdürlüğü tarafından analizleri yapılmaktadır. Bu on dört noktaya ek olarak da on dokuz referans noktasından numuneler alınmakta ve karşılaştırmalar yapılmaktadır. Bu noktalardan Ünye’ye ait olanları aşağıda verilmiştir :
Numune alınan noktalar; Mavi Deniz Plajı (Ünye), Uzunkum Plajı (Ünye), Gölevi Plajı (Ünye), Çınarsu Mesire Yeri Plajı (Ünye). Kontrol amaçlı numune alınan noktalar; Kızılcakese Plajı (Ünye), Kırkevler Plajı (Ünye), Yalı Kumsalı (Ünye), Gölevi İnciraltı Plajı (Ünye). (sh. 33)1
B.2 – Su Kaynaklarının Kalitesi: Ordu İli’nde 2013 yılı yüzey ve yeraltı sularında tarımsal faaliyetlerden kaynaklanan nitrat kirliliği ile ilgili analiz sonuçları şöyledir : Ünye İlçesi Cevizdere ve Curi Deresi su kaynağının cinsi, yüzey suyu; kullanım amacı, sulama suyu; analiz yapılan akım gözlem istasyonu kodu 52-11 (Curi), 52-12 (Cevizdere); yıllık ortalama nitrat değeri, 3.362 mg/L (Curi), 2.435 mg/L (Cevizdere). (sh. 34)1
B.3.1.1 – Endüstriyel Kaynaklar: Ordu İli’nde OSB’de endüstriyel kaynaklı atıksular Ordu merkezde Ordu Belediyesi ile anlaşılarak kanalizasyon sistemine verilmiştir ve Bağlantı Kontrol İzin Belgesi bulunmaktadır. OSB bölgesi Fatsa’ya ait atıksular da Fatsa Belediyesi Derin Deniz Deşarjı’na verilmektedir. Konuyla ilgili olarak Bağlantı Kontrol İzin Belgesi mevcuttur. Ünye OSB henüz faaliyette değil, inşaat aşamasındadır. (sh. 34 – 50)1
Kent merkezinde atıksular kanalizasyon sistemine bağlanmış durumdadır. Ordu Belediyesi’nin Bakanlığımız ve AB delegasyonu ile ortak olarak yürüttüğü Atıksu Arıtma Tesisi yapım çalışmaları devam etmekte ve en kısa sürede işletmeye alınacağı bilinmektedir. Ayrıca Ordu Belediyesi’ne ait derin deniz deşarjı da bulunmaktadır. Fatsa, Ünye, Çaybaşı vb. ilçelerde evsel atıksular derin deniz deşarjı ve atıksu arıtma ile arıtılmaktadır. (sh. 35)1
Ünye İlçesi’nde İçme Suyu Arıtma Tesisi mevcut olup söz konusu proje ile ilgili bilgiler şu şekildedir : (DSİ 7. Bölge Müdürlüğü, 2013). (sh. 36)1 Projenin Yeri: Bayramca Tepesi / Ünye. Projenin Koordinatları: 354862-455291. Projenin Kapasitesi: 1.080 m3/sa. İlçe Nüfusu: 87.000 kişi. Arıtma Türü: Kimyasal Arıtım. Deşarj yeri: Geri Dönüşümlü Sistem. Arıtma Çamurlarının Bertarafı: Susuzlaştırarak Toprağa Vermek. Çamur Kapasitesi: 1.000 – 1.500 m3/ay (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013). (sh. 36 – 37)1
Hidrojeolojik Etüdü Yapılan Ovaların 2010 Yılı Sonu Etüt ve Tahsis Toplamı (2011 Yılı Çevre Durum Raporu, 2014) : Ova – Alt Havza Adı: Ünye Çevresi. Alanı (km2) : 909. İşletme Rezervi (hm3/yıl) : 10,00. Tahsis Edilen Su Miktarı (hm3/yıl) – BELGELİ İçme Kullanma: 8,59; Sanayi: 1,56; Toplam Tahsis: 10,15.
Ordu İli İçme ve Kullanma Suyu Kaynakları (DSİ, 2013) – Havza Adı: Ünye Çevresi. Yeraltı Suyu Rezervi (hm3/yıl) : 10,00. İçme Kullanma Suyu için Yapılan Tahsis (hm3/yıl) : 7,60. (sh. 39)1
Ordu İli’ndeki Hidroelektrik Amaçlı Enerji Projeleri (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2014) : Sektör: Enerji Yatırımları. Faaliyet Sahibi: TEİAŞ. Mevkii: Ünye ve İkizce İlçeleri. Faaliyet Konusu: Samsun DKGÇ TM – Çarşamba – Tirebolu (DR 97 – DR 66) İrtibatı Enerji İletim Hattı. Karar: ÇED gerekli değildir. (sh. 43)1
Mevkii: Ünye. Faaliyet Sahibi: TEİAŞ Genel Müdürlüğü. Faaliyet Konusu: 380 KV BORASCO – Kayabaşı Elektrik İletim Hattı. Karar: ÇED olumlu. Mevkii: Ünye İlçesi Akçay Deresi. Faaliyet Sahibi: TEKATAN Enerji Elek. Ür. Paz. San. ve Tic. Ltd. Şti. Faaliyet Konusu: TEKATAN Regülâtörü ve HES. Karar: ÇED gerekli. Kapasite: 2,71 MW.
Devam edecek 19 Haziran 2015 / Ankara
KAYNAKÇA:
1 ORDU Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü / ÇED ve Çevre İzinleri Şube Müdürlüğü – Ordu İli 2013 Yılı Çevre Durum Raporu, Ordu, 2014, 147 sh.
2 AYDIN, Gülderen / BEKTAŞ, Mustafa Umut – Ordu Çevre Durum Raporu 2011, T.C. Ordu Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 209 sayfa.
Yorum yazabilmek için oturum açmalısınız.