Ordu ÇED Raporu’nda Ünye – II

M. Ufuk MİSTEPE mistepe@gmail.com

B.5.1 – Kentsel Kanalizasyon Sistemi ve Hizmeti Alan Nüfus: İlimizde faaliyette olan 8 adet atıksu arıtma tesisi vardır. Tekkiraz Arıtma ve Ünye Belediyesi (Doğu – Batı) Arıtma bunlardan ikisidir. Ünye Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisi, Doğu ve Batı Atıksu Arıtma Tesisi olmak üzere iki adettir. Ünye İlçesi’ne ait toplam nüfus 87.000 kişidir. Doğu Atıksu Arıtma Tesisi 45.000 kişilik, Batı Atıksu Arıtma Tesisi ise 32.000 kişiliktir. İlçenin 77.000 kişilik nüfusuna hizmet verilmektedir. Batı Atıksu Arıtma Tesisi uzun havalandırmalı aktif çamur sistemiyle çalışmakta, Doğu Atıksu Arıtma Tesisi ise klâsik aktif çamur sistemiyle çalışmaktadır. Ünye İlçesi’nde 2013 yılı Atıksu Arıtma Tesisi ile hizmet edilen nüfusun toplam belediye nüfusuna oranı % 88,5’tir. (sh. 45 – 49)¹

Ünye’de 2013 Yılı Kentsel Atıksu Arıtma Tesislerinin Durumu-Belediye AAT Türü: Biyolojik Arıtım. Mevcut Kapasite: Doğu AAT–83.000 kişi/gün, Batı AAT – 33.000 kişi/gün. Deşarj Edilen Atıksu Miktarı (m³/sn) : Geri Dönüşümlü Sistem. (sh. 49)

Ünye’de 2013 Yılı için Toplanan ve Birliklerce Yönetilen Katı Atık Miktar ve Kompozisyonu – Toplanan Ortalama Katı Atık Miktarı: Yazın 10 ton/gün, Kışın 7,8 ton/gün. Geri Kazanılan Atık Miktarı: Yazın 10 ton/gün, Kışın 8 ton/gün. Kişi Başına Üretilen Ortalama Katı Atık Miktarı: Yazın 1 kg/gün, Kışın 1 kg/gün. (sh. 58)¹

2013’te Evsel Atıklar Ünye Belediyesi’nce, Tıbbî, Bitkisel ve Ambalaj Atıkları özel sektör eliyle toplanıyor, taşınıyor ve bertaraf ediliyordu. Mevcut Bertaraf Yöntemi’nde Düzensiz Depolama Ünye Belediyesi’nce, Düzenli Depolama ve Geri Kazanım ise özel sektörce yapılmaktadır. (sh. 59)¹

C.15 – Sonuç ve Değerlendirme: İlimizin atıklar konusunda yaşadığı en büyük sıkıntı henüz bir düzenli çöp deponi alanı bulunmamasıdır. Halen il genelinde vahşi depolama yapılmakta olup, atıkların düzenli olarak taşınması için bölgeler oluşturularak birlikler kurulmuştur. Ancak; bu birlikler ilimiz için yararlı olamamıştır. İl genelinde düzenli depolama alanı yapılacak saha belirlenmesi için çalışmalar devam etmektedir. İlçelerde de uygulama il merkezinden farksızdır. İl genelinde büyük sorun haline gelen evsel ve diğer atıkların bilimsel yöntemler dâhilinde bertaraf edilmesi için belediye ve ilgili kuruluşların proje çalışmaları devam etmektedir. İl merkezindeki çöp alanı ve atık depolama sorunu büyük ilçelerde de özellikle Ünye, Fatsa ilçelerinde aynı durumdadır. Ünye İlçesi’nde atıklar kıyı şeridine hiçbir ön işleme tâbi tutulmadan yığılmaktadır. Diğer küçük ilçelerde atıklar genellikle dere yatakları ve vadi tabanlarına rastgele bırakılmaktadır. (sh. 72)¹ (Kaynak : Ünye Belediyesi, 2013).

Ünye Belediyesi’nin Tıbbî Atık Yönetim Plânı var. Tıbbî Atıklar’ın taşınması özel sektörce yapılmakta. Tıbbî Atık taşıma aracı sayısı 1 adet. Toplanan Tıbbî Atık miktarı 198 ton/gün. Bertaraf Yöntemi, sterilizasyon. Bertaraf Tesisi belediyeye ait.

2013 veri rakamlarına göre Ünye İlçesi’nde toplam mera alanı 8.740,00 m²’dir.

D.4 – Flora: İl genelinde yapılan çalışmalar ve değişik literatür taramalarında Ordu İli’nin zengin florası yaklaşık olarak oluşturulmaya çalışılmıştır. Araştırma amaçlı seçilen sahaların başında Melet havzası, Akkuş İlçesi ve civarı, Fatsa – Ünye sahil şeridi seçilmiştir. Yapılan bu çalışma Ordu yöresinin bitki varlığını tam belirtmemekle birlikte büyük ölçüde istenilen sonuçları yansıtmaktadır. Çalışmanın temelinde genel ormancılık uygulamalarında kullanılan Zonlama Sistemi seçilmiş olup, türler yetiştiği yaşam zonlarına göre tanımlanmıştır. Bu zonlar; Lauretum (Defne – Karayemiş), Castanetum (Kestane), Fagetum (Kayın), Picetum (Çam), Alpinetum (Alpin zonu) olarak isimlendirilmiştir. (sh. 76)¹

Çınarsuyu Tabiat Parkı : İlimiz Ünye İlçesi sınırları içerisinde bulunan 2003 yılında A Tipi Mesire Yeri olarak tescil edilen Çınarsuyu Mesire yeri 11.07.2011 tarih ve 903 sayılı Çevre ve Orman Bakanı Olurları ile Çınarsuyu Tabiat Parkı olarak ilân edilmiştir.

Tabiat Parkı, Ordu – Samsun karayolu üzerinde Ünye ilçe merkezine 10 km mesafede, deniz kenarında, 0 – 4 m rakımlar arasında yer almaktadır. Tabiat Parkı içerisinde 8 adet bungalow, 1 adet kır gazinosu, 1 adet 4 + 4 WC, 1 adet 2 + 2 WC, 2 adet iki musluklu çeşme, 1 adet üç musluklu çeşme, 1 adet Bekçi Binası ve 1 adet İdare Binası bulunmaktadır.

Tabiat Parkı, ilçe merkezine yakın olması, kolay ulaşılır olması, deniz ve orman havasının birlikte yaşanabilmesi ve konaklama ünitelerinin olması sebebiyle çok caziptir. Çınarsuyu Tabiat Parkı; tabiat parkı olarak ilân edilmesinden önce A Tipi Mesire Yeri olarak 28.04.2011 tarihinde yapılan işletme ihalesi sonucunda 87.000 TL işletme bedeli ile DE-HA İnş. Yat. Otel Turizm Tic. ve San. A.Ş.’ne 5 yıl işletilmek üzere kiraya verilmiştir. (sh. 90)

Çetdağı Mesire Yeri : Ünye İlçesi, İnkur Beldesi mevkiindedir. B Tipi Mesire Yeri olarak tescil edilmiş olup, alanı 19,4 ha’dır. İnkur Beldesi’ne 1 km, Ünye İlçesi’ne 13 km mesafededir. Aktiviteler : 3 kameriye, 5 seyir bankı, büfe, otopark, çocuk oyun alanları, tuvalet ve piknik üniteleri mevcuttur. Mesire yerinin işletmeciliği İnkur Belediyesi tarafından yapılmaktadır. (sh. 93)

Çaybaşı Mesire Yeri: Çaybaşı İlçesi mevkiindedir. B Tipi Mesire Yeri olarak tescil edilmiş olup, alanı 4,18 ha’dır. Çaybaşı İlçesi’ne 500 m, Ünye İlçesi’ne 27 km uzaklıktadır. Aktiviteler : Giriş kontrol ünitesi, tuvalet ve çocuk oyun grubu bulunmaktadır. Çaybaşı Belediyesi tarafından işletilmektedir. (sh. 94)

Gençağa Kalesi Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı: Ordu İli İkizce İlçesi, Ağcakale Köyü sınırları içerisinde bulunan kale, doğal kayalıklar üzerinde iki bölüm halinde yapılmıştır. Yüksekliği ve konumu itibariyle İkizce, Ünye ve Terme ilçelerini görebilecek konumdadır. 1998 yılında I. Derece Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı olarak tescil edilmiştir.

Yazkonağı Mağarası: Ordu İli, Ünye İlçesi, Yazkonağı Köyü sınırları içerisinde bulunan Yazkonağı Mağarası korunması gerekli Taşınmaz Tabiat Varlığı olarak 2005 yılında tescil edilmiştir. (sh. 97)

2012 Yılı ÇED Raporu verilerine göre ilimizdeki Küçük Sanayi Siteleri’nin OSB’ler içerisindeki payı: Merkez OSB’de % 30, Fatsa OSB’de % 26, Ünye OSB’de % 44. Ünye’de Faaliyete Başladığı Yıl : 1991. Toplam Alanı : 19.600 ha. Toplam İşyeri Sayısı : 255. Boş İşyeri Sayısı : 22. Doluluk Oranı : % 91. (sh. 114)

Bayilerden Ünye İlçesi’ne 2013 yılında satışı yapılan gübre miktarları gübre cinslerine göre şöyledir : % 26 (CAN) – 2.994,183 ton; % 33 N – 34,80 ton; % 21 AS – 774,20 ton; DAP – 36,80 ton; TSP – 195,65 ton; , ÜRE (% 46) – 0,00 ton, 20-20-0 / 43,35 ton; 15-15-15 / 62,00 ton. (sh. 125 – 126)

Ünye İlçesi’nde bulunan araç cinsleri ve sayıları: Motosiklet 938 adet, Otomobil 8.644, Minibüs 2.172, Otobüs 164, Kamyonet 4.503, Kamyon 915, Traktör 371, Çekici 269, Özel amaçlı 44, Tanker 34, Arazi taşıtı 28, Römork 7, Y. Römork 289 ve Genel Toplam: 18.378 adet. (sh. 130)

2013 yılı için Ünye Belediyesi’nce toplanan ve yönetilen katı atık miktar ve kompozisyonu – Nüfus: 100 (Yaz), 78 (Kış); Toplanan Ortalama Katı Atık Miktarı: 10 ton/gün (Yaz), 7,8 ton/gün (Kış); Geri Kazanılan Atık Miktarı : 10 ton/gün (Yaz), 8 ton/gün (Kış); Kişi Başına Üretilen Ortalama Katı Atık Miktarı : 1 kg/gün (Yaz), 1 kg/gün (Kış).

Değerlendirme ve Sonuçlar: Ordu İli’nin en büyük sorunlarının başında çöp sorunu gelmektedir. İl merkezinde evsel atıklar hiçbir ön işleme tâbi tutulmadan Melet Irmağı’nın denize döküldüğü kıyı şeridine bırakılmaktadır. Çöp bırakılan alanın yerleşim alanı içi ve deniz kenarında olmasından dolayı büyük kirlenmelere sebebiyet vermektedir. Katı atıkların kontrolsüz bir şekilde biriktirilmesi sonucunda birçok hastalığın kolayca yayıldığı bilinmektedir. (sh. 132)

Hava kirliliğinin önlenmesi amacıyla 2013 yılı içerisinde Ünye İlçesi’nde alınan tedbirlerden; Kaliteli katı / sıvı yakıt kullanımı, Bilgilendirme ve bilinçlendirme çalışmaları, Ağaçlandırma çalışmaları / orman alanlarının, yeşil alanların arttırılması, Motorlu taşıtların egzoz gazı ölçümleri, Sanayi kuruluşlarının emisyon izni almaları ve Denetim tedbirleri alınmıştır. Doğalgaz kullanımı ve Sanayi tesislerinin yerleşim yeri dışına çıkarılmaları tedbirlerine ilişkin veri yoktur. (sh. 141)

2013 yılında Mavi Bayrak Ödülü, yüzme suyunun bulunduğu Gülyalı, Perşembe, Ünye, Fatsa ve Merkez’de yoktur. Bu merkezlerde kirlenme nedenleri olarak Evsel Atıksular gösterilmiştir. (Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, 2013) (sh. 143).

Ünye İlçesi’nde Atık Sulardan Kaynaklanan Kirliliğin Nedenleri içerisinde; Kanalizasyon şebekesinin olmaması veya yetersiz olması, Yerleşim yerlerinde evsel nitelikli atıksuların arıtılmaması, Küçük sanayilerde toplu arıtmanın olmaması, Foseptik çukurların sağlıklı şekilde inşâ edilmemesi, Foseptik atıkların vidanjörlerle çekildikten sonra gelişigüzel yerlere boşaltılması, Ziraî mücadele ilâçlarının kullanımı ve Kimyasal gübre kullanımı vardır. Büyük sanayi kuruluşlarının atıksularını arıtmaması, Arıtma tesisi kapasite ve verimlerinin yetersiz olması, Arıtma tesisinde görevli olan personelin yetersiz olması, Hayvancılık atıkları, Maden atıkları ve Diğer nedenler, kirlilik nedenleri içerisinde gösterilmemektedir. (sh. 144)

I.ÖNCELİKLİ ÇEVRE SORUNU – ATIKLAR: Vahşi depolanan evsel katı atıklar ilimizin öncelikli çevre sorunu nedenidir. Katı atıkların düzenli depolanması için arazi seçimi çalışmaları devam etmektedir.

II.ÖNCELİKLİ ÇEVRE SORUNU – SU KİRLİLİĞİ: Yerleşim yerlerinde evsel nitelikli atıksuların arıtılmaması ikinci öncelikli çevre sorunumuzdur. Birçok belde ve ilçe belediyesine Bakanlığımız tarafından atıksu arıtma tesisi kurmaları için yardım yapılmaktadır.

III.ÖNCELİKLİ ÇEVRE SORUNU – HAVA KİRLİLİĞİ: İlimizde hava kalitesi üzerinde etkili olan kaynaklar; sanayi, ısınma ve motorlu araçlardan kaynaklanmaktadır. Isınma kaynaklı hava kirliliğini daha aza indirebilmek için; – Kaliteli yakıt kullanımı, – Binalara ısı yalıtımının yapılması, – Soba ve kaloriferlerin doğru yakma teknikleri ile yakılması, – Bireysel ısınmadan merkezî ısıtma sistemlerine geçilmesi, – Doğalgaz kullanımının teşvik edilmesi, – Kalorifer ve bacaların temizliğinin rutin olarak yapılması, önlemleri alınarak hava kirliliği minimum seviyeye indirilmeye çalışılmaktadır. (sh. 147)

ÇED raporlarının amacı; ekonomik ve sosyal gelişmeye engel olmaksızın, çevre değerlerini ekonomik politikalar karşısında korumak, plânlanan bir faaliyetin yol açabileceği olumsuz çevresel etkilerin önceden tespit edilip, gerekli tedbirlerin alınmasını sağlamak olduğuna göre halkımızı ve yöneticilerimizi bu konuda duyarlılığa davet ediyoruz.

19 Haziran 2015 / Ankara

KAYNAKÇA:
¹ ORDU Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü / ÇED ve Çevre İzinleri Şube Müdürlüğü – Ordu İli 2013 Yılı Çevre Durum Raporu, Ordu, 2014, 147 sh.