Aprul Beşi

Zeki ORDU zekiordu.zekiordu@gmail.com

Eskiden takvimler her evde bulunmazdı. Ancak ‘zaman’ denilen kavram insan hayatının en önemli parçası olduğundan her ay bir şekilde isimlendirilmişti.

Dini vecibelerini hicri takvime göre yerine getiren vatandaşlar, günlük işlerini ise ‘Rumî’ takvime göre yaparlardı. Rumî takvim de şu an kullanılan Takvim gibi 365 gün olup dört yılda bir, bir gün fazla çekerdi.

Okuma yazma oranın az olduğu o yıllarda takvimler matbuu olarak evlerde bulunmazdı. İşte vatandaş bu aylara kendisi bir isim vermiş olup; bu isimlerin bazıları da günümüzde kullanılan şekliyle aynıydı.

Bölgenin özelliklerine göre yapılan ziraî ve diğer işlerini bu takvimi esas alarak yaparlardı. Karadeniz sahilinde balıkçılık önemli bir yer tuttuğundan meteorolojik bilgilere daha çok ihtiyaç duyuluyordu. Ancak bu bilgiler bu günkü kadar kolay öğrenilemiyordu. Çünkü radyo ve televizyon çok sonraları girmişti insan hayatına.

Rumî aylar günümüz takvimine göre on üç gün daha geriydi. Yani Rumî takvime göre ayın 1’i resmi takvime göre aynı ayın 14’ü demekti. Toplamda aynı gün sayısına sahip olan bu takvimler sadece başlangıç ve bitiş zamanları farklıydı.

Bizim ocak, şubat diye başlayan aylarımız halk arasında zemheri, gücük diye başlıyordu. Zemherinin beşi, gücük ayının yedisi, martın dokuzu, aprulun beşi ve son olarak mayıs yedisi dikkatlim olunması günlerdendi.

Aprul beşi olarak adlandırılan gün resmi takvime göre nisanın on sekizine geliyordu ki baharın başlangıcı idi. Artık bu zamandan sonra ciddi soğuklar beklenmiyordu. Halk arasında Rumî aylar şöyle adlandırılıyordu:

Zemheri

Gücük

Mart

Aprul

Mayıs

Kiraz

Orak

Ağustos

Istavurt

Darı

Kasım

Karakış

Doğum günü baba evimin duvarına anam tarafından Rumî aylara göre 24 Aprul; yani resmi takvime göre 7 Mayısa tekabül eden gün kayıt düşülmüş. Bir bahar günü dünyaya gözleri açmış biri olarak bu ‘Aprul’ ayında böyle bir yazıyla kültürümüze ait bir âdeti hatırlatmış olalım istedik.

Öyle veya böyle her kayıt tarihi bir vesika hükmündedir. Hangi ölçü birimini kullanırsanız kullanın işin aslına ulaşmanız çok kolay olmaktadır. Yoksa ayların adlarının ne olduğunun ne önemi var. Ben her Mayıs yedisinde bir seneyi devirirken büyüklerimin takvimine göre de 24 Aprul olarak bilinmekte ve ‘aynı gün’, iki ayrı takvime göre aynı anda gelmektedir. Ha Aprul 24, ha Mayıs 7 ne fark eder.

Gönlünüzden baharınız eksik olmasın…