TİREBOLU ÇEŞMELERİ

Zeki ORDU zekiordu.zekiordu@gmail.com

Bir şehrin tarihi, onun dilsiz şahitleriyle yazılır.

Binalar, çeşmeler, hanlar, köprüler, camiler, cadde ve sokaklar, duvarlar, iş yerleri, kullanılan malzemeler şehrin dilsiz şahitleridir.

Bir köylü çocuğu olduğum için konularımız arasında  “Köyün ortak malları” adlı konular gösterilirdi. Bunlar arasında çeşmeler, değirmenler, camiler ve yollar örnek verilirdi.

Bütün bunlar lisan ile dile gelmeyip, kendi halleriyle bizi bilgilendiren unsurlardır.

Her ilçe ve ilde olduğu gibi Tirebolu’da da böyle ederler var. Günümüzde Tirebolu sekiz mahalleden ibaret. Bu sayı devirlere göre değişebilir. Bu idari ve siyasi bir karardır ve normal bir şeydir. İnsan hayatını kolaylaştıracak tedbirleri yöneticiler her zaman alabilir. Hatta kanunları da değiştirebilir.

Tirebolu; Balçıkbelen, Cintaşı, Çarşı, Demirci, Hamam, İstiklal, Körliman ve Yeniköy adı verilen mahallelerden meydana gelmiş.

Bu sayı yıllara ve ihtiyaca binaen artıp azalabilir.

Bu ilçeyi gezdiğimizde tarihi hüviyete sahip yedi adet çeşme var. Bu çeşmeler yıllarca bu şehre hizmet vermiş. Ne zaman ki sular evlere akmaya başlamış onlarda bulundukları yerde kalmışlar bir başlarına. İki gözü iki çeşme ağlıyorlar. Hem de kimse duymadan.

Hamam mahallesinde Atlıyolu çeşmesi ve Siyamoğlu çeşmesi var. Çatal çeşme ile Gaçan çeşmesi Cintaşı mahallesinde.

Yeniköy mahallesinde ise Hasan Kapudan (Kuyubaşı) çeşmesi ile Naibzade çeşmesi bekliyor bulunduğu yeri.

Nihayet Çarşı mahallesinde Kethüda Emin Ağa (Selim Ağa) çeşmesi kalmış kapıda.

Yani; Cintaşı mahallesi, Yeniköy mahallesi, Hamam mahallesi ikişer adet çeşmeye sahip. Bir tane de Çarşı mahallesinde bulunmakta.

Burada dikkat edilecek husus şudur ki Tirebolu’nu sekiz mahallesinden sadece dört mahallesine dağılmış bu çeşmeler. Bu da bize şehrin ilk yapılanmasını gösteriyor. Diğerleri ya zamanla gelişerek mahalle oldular ya da Balçıkbelen gibi referandum ile ilave oldu.

Şehrin dilsiz şahitleri bize bu hususta tarihi bilgiler veriyor.

Bu çeşmelerden kitabesi olanlar var. Orada yazılanlar yapılış tarihi ve maksadına göre bizlere ip uçları veriyor.

Her şey suları evlere akmasıyla değişti. Onlara ihtiyacımız kalmadı. Bu demek değil ki onları tek başına bırakalım. Onları korumak ve kollamak bizim görevlerimizden olmalı. Yarın biri bize eskilerden sual edince anlatacak şeyimiz olsun.

Canlı şahitler hayatta kaldıkları müddetçe önemlidir. Ya da bildiklerini yazdıkça… Anca dilsiz şahitler her zaman bulundukları devre ışık tutarlar.

Tıpkı Tirebolu çeşmeleri gibi.